Senat przyjął we wtorek późnym wieczorem nowelizację ustawy o Sądzie Najwyższym. Zmiany w przepisach mają odblokować pieniądze dla Polski z Krajowego Planu Odbudowy.
Nowelizację wraz z poprawkami Senat przyjął jednogłośnie – poparło ją wszystkich 96 głosujących senatorów. Nowelizacja wróci teraz do Sejmu, który rozpatrzy poprawki senackie.
Wcześniej Senat nie poparł wniosku o odrzucenie nowelizacji w całości, który złożył senator Jacek Bury z Polski 2050. Za tym wnioskiem głosowało trzech senatorów, przeciw było 93, jeden wstrzymał się od głosu.
Akceptacji Senatu nie zyskał także wniosek senatora Marka Martynowskiego z PiS o przyjęcie nowelizacji bez poprawek. Głosowało za tym 44 senatorów, przeciw było 52, jeden wstrzymał się od głosu.
Z kolei 14 głosowanych łącznie poprawek do nowelizacji rekomendowanych przez komisję ustawodawczą oraz praw człowieka, praworządności i petycji poparło 52 senatorów, przeciw było 45, nikt nie wstrzymał się od głosu.
Dobra decyzja
Po zakończeniu głosowania marszałek Senatu Tomasz Grodzki w rozmowie z dziennikarzami wyraził satysfakcję z decyzji Senatu.
– Jesteśmy niezwykle radzi, że Senat wypełnił swą rolę i przywrócił konstytucyjność ustawy o Sądzie Najwyższym. (…) Cieszę się, że pomimo gorącego, ale jednak merytorycznego sporu między rządem a senatorami, zwyciężyła opcja za odrzuceniem starej wersji, ponieważ ona niosła ryzyko, że Komisja Europejska by jej nie zaakceptowała. Dlatego wprowadzono 14 poprawek – mówił Grodzki.
Jego zdaniem jest to triumf demokracji nad próbą naciągnięcia Komisji Europejskiej na minimalne poprawki.
– Te poprawki (Senatu – PAP) czynią tę ustawę lepszą i jestem głęboko przekonany, że jeżeli Sejm je zaadaptuje, to nie będzie żadnych problemów, aby komisja zatwierdziła kamień milowy. Dlatego apeluję do pań i panów posłów, aby poważnie potraktowali nasze poprawki, bo to ułatwi Polsce uruchomienie środków z KPO – dodał marszałek Senatu.
– Wszystko idzie absolutnie zgodnie z planem – komentował z kolei minister ds. europejskich Szymon Szynkowski vel Sęk. – Oczywiście życzyłbym sobie, żeby ten proces przebiegał szybciej w Senacie. (…) Życzyłbym też sobie, żeby w tej optymalnej formule Senat przyjął ustawę bez poprawek. To by przyspieszyło proces legislacyjny. (…) Jestem dobrej myśli, że Sejm podejmie w tej sprawie odpowiedzialną decyzję, czyli poprawki Senatu odrzuci – powiedział minister.
Co zmieniają poprawki?
Wniesione przez Senat poprawki znacząco przekształcają nowelizację. Zakładają zniesienie Izby Odpowiedzialności Zawodowej SN i przeniesienie do Izby Karnej SN rozpatrywania spraw dyscyplinarnych m.in. sędziów, prokuratorów, adwokatów, notariuszy i radców prawnych. Zgodnie z tymi poprawkami, do Izby Karnej trafią także sprawy immunitetowe sędziów i prokuratorów.
Ponadto na mocy poprawek orzeczenia wydane przez poprzedniczkę Izby Odpowiedzialności Zawodowej – Izbę Dyscyplinarną SN – uznano by za nieważne i pozbawione skutków prawnych. Toczące się postępowania wszczęte w tej izbie zostałyby umorzone. Poprawki przewidują też niezwłoczne przywrócenie do orzekania wszystkich sędziów zawieszonych przez Izbę Dyscyplinarną na uprzednio pełnione stanowiska.
– W związku z faktem, że przekazanie NSA kompetencji do orzekania w sprawie tzw. testu niezawisłości i bezstronności sędziego ustawą nowelizującą narusza normy konstytucyjne, proponujemy wykreślenie z nowelizacji tych przepisów i pozostawienie rozwiązań dotychczasowych. Czyli przeprowadzane byłoby to (testy bezstronności – PAP) w Sądzie Najwyższym – mówiła Gabriela Morawska-Stanecka (PPS), przedstawiając pakiet poprawek.
Zgodnie z poprawkami, uprawnionymi do orzekania ws. tzw. testów bezstronności byliby wyłącznie sędziowie posiadający co najmniej siedmioletni staż pracy w SN, czyli powołani przed reformą przepisów dotyczących ukształtowania KRS. W poprawkach zaproponowano, żeby z wnioskiem o przeprowadzenie takiego testu mogli wystąpić też poszczególni sędziowie, a nie tylko składy sędziowskie.
Sejm uchwalił nowelizację ustawy o Sądzie Najwyższym 13 stycznia. Według jej autorów, posłów PiS, ustawa ta ma być kluczowym „kamieniem milowym” dla odblokowania przez Komisję Europejską pieniędzy na Krajowy Plan Odbudowy.
Zgodnie z nowelizacją w wersji uchwalonej w Sejmie sprawy dyscyplinarne i immunitetowe sędziów miałby rozstrzygać Naczelny Sąd Administracyjny, a nie – jak obecnie – Izba Odpowiedzialności Zawodowej SN. NSA ma przejąć także m.in. kompetencje do rozstrzygania tzw. spraw immunitetowych sędziów wszystkich sądów. Nowela przewiduje też zasadnicze zmiany dotyczące tzw. testu niezawisłości i bezstronności sędziego, którymi również miałby częściowo zajmować się NSA.