Według Europejskiego Badania Warunków Życia Ludności (EU-SILC8) w zeszłym roku Polska była na 17. miejscu wśród państw UE pod względem mediany dochodu do dyspozycji liczonego w tzw. parytecie siły nabywczej. Tym samym wyprzedziliśmy państwa takie jak Czechy, Litwa, Portugalia czy Grecja.
Dochód rozporządzalny jest liczony to suma bieżących dochodów gospodarstwa domowego ze wszystkich źródeł na jedną osobą, pomniejszona o zaliczki na podatek dochodowy, podatki oraz składki na ubezpieczenie.
Z kolei parytet siły nabywczej PPS to (Purchasing Power Standard) to coś w rodzaju sztucznego uniwersalnego pieniądza, stworzonego na potrzeby statystycznej. Dzięki zastosowaniu PPS eliminuje m.in. różnice w cenach między krajami wynikające z kursów walutowych.
Jak prezentują się wyniki za 2021 rok?
Średnia dla dochodu do dyspozycji w Unii Europejskiej wynosiła 18 034 PPS. Najniższą wartość wskaźnika odnotowano w Rumunii, gdzie mediana dochodu (a więc środek przedziału wartości) do dyspozycji wynosiła 8698 PPS. Najwyższa, ponad trzykrotnie wyższa wartość pojawiła się w Luksemburgu – mediana wynosiła 32 132 PPS.
W Polsce było to 13 857 PPS, co przekłada się na 17. miejsce wśród państw UE – tuż przed Czechami, Litwą, ale też Portugalią i Grecją. W stosunku do 2019 roku w większości państw mediana dochodu się zwiększyła. Najwięcej – o blisko 20 proc. – w Litwie i Rumunii, zaś w Polsce o ok. 12 proc.
Udział górnego kwintyla (20 proc. populacji osiągających najwyższe dochody) w całkowitym dochodzie wyniósł w UE średnio 38,2 proc. Na poziomie państw udział ten wahał się od 33,2 proc. w Słowenii do 46,3 proc. w Bułgarii.
Dla Polski udział ten wynosi 35,8 proc. i był jednym z niższych w UE. Wskazuje to na względnie (w porównaniu do pozostałych państw Unii) niski poziom nierówności dochodowych mierzonych przy pomocy tego wskaźnika.
Nierówności ekonomiczne w Polsce i UE
Wartość współczynnika Giniego (im wyższa, tym większa nierówność) zawierała się w przedziale od 0,230 w Słowenii do 0,400 w Bułgarii. Średnia w UE wynosiła 0,300, a w Polsce osiągnęła 0,270. Przed uwzględnieniem transferów socjalnych wartość ta w skali UE wyniosła 0,570. To oznacza, że redukowały one indeks nierówności dochodowych o 0,270 pkt. (blisko 50 proc.).
W czwartek najnowsze dane o nierównościach dochodowych w Polsce opublikował także GUS – wynika z nich, że polskie transfery socjalne ograniczyły nierówności tylko w krótkim okresie, bo od 5 lat nierówności w naszych dochodach rosną i w 2021 r. wzrosły kolejny raz. Całe zjawisko opisaliśmy w tym artykule.
Interpretując wartości z danych europejskich należy jednak pamiętać, że dane zaniżają rzeczywisty poziom nierówności. Wynika z faktu, że osoby osiągające najwyższe dochody zazwyczaj nie biorą udziału w badaniach i pozyskiwane w ten sposób dane nie są reprezentatywne dla osób najbogatszych.
Ponadto, osoby uzyskujące względnie wysoki dochód mogą zaniżać go w ankietach – badanie przeprowadzane w Polsce wskazują, że po zweryfikowaniu ankiet faktyczna wartość indeksu Giniego rośnie o 14-26 proc.
W ostatniej dekadzie współczynnik nierówności Giniego w skali całej UE wykazuje niewielkie wahania wokół wartości 0,300. Wśród państw największy jego wzrost wystąpił w Bułgarii (z 0,336 do 0,400). Największy spadek zaliczyła Polska (z 0,309 do 0,268).
Znaczenie nierówności społecznych jest szczególnie istotne dla dolnej części rozkładu dochodów. Dochód na poziomie 5 percentyla (a więc niższy niż 95 proc. populacji) w najbardziej egalitarnej w UE Słowenii jest niewiele mniejszy niż w Niemczech, w przeciwieństwie do Rumunii, która jako państwo o dużych nierównościach wyraźnie odstaje.
Polska pod tym względem plasuje się w środkowej części zestawienia. Jednocześnie polski dochód na poziomie 5 percentyla jest wyższy niż np. we Włoszech lub Portugalii.
Nierówności dochodowe w Polsce znów rosną. Mimo podwyżek płacy minimalnej i transferów socjalnych