Ekonomiści zbadali wpływ „fake news” na gospodarkę. Ich wnioski jasno wskazują, że dezinformacja ma szkodliwe skutki dla aktywności i dynamiki gospodarczej.
Dezinformacja może zagrozić stabilności gospodarczej. Do takiego wniosku doszło czworo badaczy z Uniwersytetu w Tuluzie, którzy postanowili metodami badawczymi sprawdzić to, co intuicyjnie wyczuwa każdy z nas: zły wpływ fake newsów. Ich badania są jednymi z nielicznych na świecie w tym obszarze. Większość analiz dotyczycących dezinformacji koncentruje się na je roli w obszarze polityki, ich destrukcyjny wpływ na demokrację.
Na początku tego roku Światowe Forum Ekonomiczne z Davos określiło w prowadzonym rankingu, że dezinformacja jest najpoważniejszym globalnym ryzykiem krótkoterminowym. Ekonomiści z Tuluzy sprawdzili, jak dokładnie wpływa na dynamikę gospodarczą.
Jak fake newsy dyrygują gospodarką
Już na początku w ich pracy pojawiła się trudność metodologiczna, jak zidentyfikować fałszywe wiadomości. Czy zawsze wiadomo, które są fałszywe?
– Opieramy się na hipotezie, że rozpowszechnianie fałszywych wiadomości wprowadza pewien stopień zamieszania, zwiększając w ten sposób niepewność, z jaką borykają się podmioty gospodarcze – wyjaśniają ekonomiści w pracy „From buzz to bust: How fake news shapes the business cycle” opublikowanej przez CEPR.
By skonstruować specjalny wskaźnik zastępczy wykorzystali zbiory danych z baz Assenza-Huber Fake News Atlas oraz PolitiFact. Ćwiczą zaś w oparciu o sektor technologiczny.
Badacze oceniają, że dezinformacja ma ogromny wpływ na dynamikę gospodarczą: od zwiększonej niepewności, po zwiększone wahania cykli koniunkturalnych.
– Wstrząsy związane z fałszywymi wiadomościami związanymi z technologiami sieją nasiona niepewności, które odbijają się echem w gospodarce, objawiając się wzrostem stopy bezrobocia i niższą produkcją przemysłową. Co więcej, te wstrząsy wywołane fałszywymi wiadomościami znacząco przyczyniają się do ogólnej zmienności cyklu koniunkturalnego, podkreślając znaczenie systemowe fake news – piszą eksperci z Tuluzy.
Wzrost niepewności makroekonomicznej (po dezinformacji w obszarze dotyczącym technologii) osiąga swój szczyt po czterech miesiącach od pojawienia się fake newsów, a później stopniowo opada.
– Sugeruje to potężny i solidny mechanizm transmisji, odzwierciedlający rozprzestrzenianie się fałszywych wiadomości, ich stopniowe wchłanianie przez opinię publiczną, a ostatecznie zwiększone zamieszanie i niepewność, która stopniowo narasta, co prowadzi do dalszego pogorszenia wyników makroekonomicznych – podkreślają badacze.
Po upływie roku ten właśnie szok wyjaśnia, jak liczą autorzy badania, aż 84 proc. niepewności makroekonomicznej i odpowiada za 50 proc. krótkoterminowej zmienności stopy bezrobocia. Podobnie wpływa na wskaźnik produkcji przemysłowej i zmienność cykli koniunkturalnych dlatego, jak piszą ekonomiści, „podkreśla to potencjał fałszywych wiadomości jako kluczowego czynnika napędzającego cykl koniunkturalny”.
Dezinformacja antykonsumpcyjna
Żeby to przełożyć na język bardziej zrozumiały dla klasycznego konsumenta można to ująć tak: fake newsy mają wpływ na to, co kupujemy lub nie.
– Po szoku wywołanym fałszywymi wiadomościami konsumenci mają tendencję do ograniczania wydatków. To pogorszenie koniunktury rozciąga się na rynek pracy – zarówno na przepracowane godziny, jak i spadek liczby ofert pracy. Ma to również wpływ na rynki finansowe, gdzie ceny akcji spadają w obliczu zwiększonej zmienności. Inflacja i oczekiwania inflacyjne początkowo spadają, podobnie jak stopy procentowe polityki pieniężnej, ale szybko powracają do wartości długoterminowej. Wreszcie, rosną spready kredytowe i premie za ryzyko, co sugeruje wystąpienie zamieszania na rynku i wyższy poziom awersji inwestorów do ryzyka” – wymieniają niekorzystne skutki autorzy badania.
Fake newsy to silny czynnik destabilizujący zachowania gospodarcze, wzbudzający pesymizm konsumentów, często także prowadzący do trwałej utraty ich zaufania.
Dlatego też to, co bezwzględnie należy tu podkreślić, to rola, jaką mają do odegrania decydenci w gospodarce – to oni będą musieli monitorować wpływ fake newsów na stabilność gospodarczą.
Nie we wszystkich obszarach fake newsy działają tak samo agresywnie. Ekonomiści z Tuluzy odkryli, że fałszywe wiadomości na takie tematy, jak technologia, podatki i ceny gazu, wywierają znaczący wpływ na wyniki gospodarcze. Jednak fake newsy skupiające się na rynku pracy, wydatkach rządowych czy regulacjach finansowych nie dają statystycznie istotnego wpływu. Być może dlatego, że dotyczą tematów z obszaru general government, co oznacza, że często fake newsy są powiązane z cyklem wyborczym i mają większy wpływ na politykę niż na niepewność makroekonomiczną.
Warto też przeczytać:
- Polska jedną z głównych ofiar fake newsów. Rosyjskie agencje działają na wiele sposobów
- Polacy – jacy jesteśmy. „To, co miało być rodzajem zaradności, staje się rodzajem egoizmu” [WYWIAD]
- Sztuka przekonywania. Jak narracja może wpływać na decyzje firm i konsumentów
- Fakty same się nie obronią. Aby coś zmienić, potrzebujemy opowieści. Wywiad z dr hab. Marcinem Napiórkowskim