Inteligentne miasta to nie tylko gigantyczne projekty technologiczne realizowane w wielkich metropoliach przez znane firmy. To także przede wszystkim małe wdrożenia, które realnie poprawiają jakość życia mieszkańców.
300RESEARCH, analityczna agenda 300Gospodarki, we współpracy z Polskim Funduszem Rozwoju przygotowała raport Samorządy przyszłości – przewodnik po najlepszych praktykach ze świata, który pokazuje jakie projekty, wpisujące się w strategię inteligentnych miast wdrażają samorządy na świecie. Sięgnęliśmy po rozwiązania nieznane i niecodzienne, czasem na niewielką skalę, żeby pokazać, że każdy samorząd może być inteligentny.
Co to znaczy być inteligentnym samorządem? Dla wielu jest to wdrażanie najnowszych technologii dla miast i faktycznie, bez technologii ani rusz. Niemniej, rozwiązania trzeba dobrać do realnych potrzeb mieszkańców, a to wymaga wiedzy i pieniędzy.
W naszym raporcie zdefiniowaliśmy, że najbardziej palącym tematem najbliższej dekady będą zmiany klimatyczne. Poradzenie sobie z nimi będzie szczególnie silnie dotyczył samorządów, które przy ograniczeniach powierzchniowych, ciasnej zabudowie i intensywnym ruchu ulicznym muszą zapewnić dużej liczbie mieszkańców czyste powietrze i zrównoważoną urbanistykę bogatą w tereny zielone.
Mannheim łączy prosumentów z elektrowniami
W naszym raporcie opisaliśmy przykład projektu z Mannheim, 300-tys. miasta w południowych Niemczech. W 2014 r. lokalny dostawca energii MVV wraz z Instytutem Fotowoltaiki Uniwersytetu w Stuttgarcie stworzyli w dzielnicy Rheinau Süd na obrzeżach miasta pilotażowy projekt banku energii „Strombank”.
Projekt został zainspirowany podstawowym mechanizmem funkcjonowania klasycznych banków: zbieramy pieniądze od oszczędzających i pożyczamy je inwestorom. Użytkownicy podłączeni do systemu otrzymali swoje “konta” w postaci pojemności magazynowej.
Sercem projektu jest magazyn energii, do którego trafia nadwyżka wytworzonej energii u prosumentów lub w elektrociepłowni. Mózgiem – internetowy system chmurowy analizujący dane i sterujący całością. Przy użyciu dedykowanej aplikacji każdy uczestnik mógł w dowolnej chwili sprawdzić stan swojego „konta”.
Test praktyczny trwał od grudnia 2014 do marca 2016 r. i wzięło w nim udział 18 uczestników, w tym 14 prosumentów i cztery elektrociepłownie; zostali oni podłączeni do magazynu energii.
Okazało się, że w ciągu roku dopływ prądu do sieci energetycznej został zmniejszony o 75 proc., czyli prąd był efektywnie wykorzystany wewnątrz systemu tych 18 podmiotów. Zakupy prądu z sieci spadły z kolei o 40 proc. Bank energii przyczynił się więc do poprawy bilansowania wytwarzania i zużycia energii na poziomie lokalnym.
Termimodernizacja w Highlands
Jednak problem efektywnego wykorzystania energii nie dotyczy jedynie ośrodków miejskich. To wyraźnie pokazuje przykład projektu ze szkockich Highlands, który również opisujemy w naszym raporcie.
Projekt został zrealizowany w bezkresnych wyżynach jednego z najbardziej malowniczych zakątków Europy – wszędzie tylko wzgórza, jeziora, rzeki i pełno maleńkich wysp. Na ten krajobraz rozrzucone są wsie i pojedyncze domki – najczęściej budowane tradycyjną metodą tzw. Swedish timber house.
W takich warunkach w regionie o średniej gęstości zaludnienia 8 osób na km2 firma energetyczna E.ON i lokalne władze postanowiły przeprowadzić termomodernizację tradycyjnych domków. Pierwszym wyzwaniem było dotarcie do mieszkańców, drugim – wymyślenie sposobu, jak efektywnie termozmodernizować budynki, które wszyscy określali jako nietermomodernizowalne tzn. nie było wypracowanego sposobu, aby skutecznie przeprowadzić termomodernizację przy jednoczesnym zachowaniu walorów tradycyjnych domków.
Co więcej, wyzwaniem okazało się być namówienie właścicieli do wzięcia udziały w projekcie. Zespoły z Highland Council i z E.ON zorganizowały spotkania dla lokalnych społeczności, podczas których promowały termomodernizację i odpowiadały na pytania techniczne dotyczące rozwiązań. Pozwoliło to rozpowszechnić ideę efektywności energetycznej i zaangażować w program lokalną społeczność.
Finalnie udało się zmodernizować w sposób zrównoważony i z wykorzystaniem tradycyjnych materiałów 212 domów.
Przedsięwzięcie kosztowało 2,5 mln funtów. Ten przykład pokazuje, że inteligentny samorząd nie zapomina o swoich obywatelach nawet na krańcu świata i potrafi się z nimi komunikować w sposób kreatywny.
A w Polsce?
Polskie samorządy także powinny realizować projekty, które zapewnią mieszkańcom lepsze powietrze, a także poprawią ich warunki bytowe poprzez termomodernizację.
Transformacja energetyczna Polski będzie dla rządzących dużym wyzwaniem: dziś w całej Unii Europejskiej działa 207 elektrowni węglowych w 21 krajach, z czego najwięcej elektrowni mają Niemcy – 53. Druga w zestawieniu Polska ma ich 37.
Pomocną dłoń wyciąga Polski Fundusz Rozwoju, w którego strukturach działa PFR Green Hub – program mający na celu wsparcie w zielonej transformacji polskiej energetyki. Przez następne 3 lata fundusz chce dokonać w Polsce inwestycji w odnawialne źródła energii o łącznej wartości 4,5 mld zł.
Aby skutecznie przeprowadzać transformację energetyczną na poziomie państwa musimy ze sobą przede wszystkim kooperować i dzielić się wiedzą. PFR, w ramach programu PFR dla Miast udostępnia Bazę Miejskich Innowacji, gdzie można znaleźć przykłady projektów z sektora energetycznego zrealizowanych w Polsce.
Jeszcze więcej na temat tego, jak transformować lokalną gospodarkę w stronę niskiej emisyjności i klimatycznej neutralności samorządowcy będą mogli się dowiedzieć podczas Akademii Miast Przyszłości. To program edukacyjny PFR przeznaczony dla przedstawicieli średnich miast (między 50 a 100 tysięcy mieszkańców), który ma ich przygotować na wyzwania związane z transformacją cyfrową gospodarki.
Rekrutacja do programu trwa do 20 marca, a zgłosić można się tutaj.
Know-how z zagranicy także będzie niezbędny. Dlatego dodatkowo zachęcamy do zapoznania się z naszym raportem, w którym opisujemy najnowsze trendy światowe w zrównoważonych rozwiązaniach dla miast. W analizie znajdują się też przykład 10 wdrożonych inteligentnych projektów z różnych zakątków świata, które mogą posłużyć za inspirację do rozwiązywania problemów z naszego podwórka.