Pandemia COVID-19 spowodowała wzrost oszczędności w krajach UE. Zamrożenie aktywności w większości gospodarek wiązało się z ograniczonym dostępem do dóbr i usług konsumpcyjnych. W efekcie stopa oszczędności wzrosła z 12,6 do 25 proc. w II kwartale 2020 roku. Wskaźnik utrzymał się na wysokim poziomie także w III kwartale 2020 roku.
W Polsce stopa oszczędności wzrosła z 1,7 proc. do 18,2 proc. w II kwartale 2020 roku. Jednak już w kolejnym kwartale powróciła na poziom 6 proc. – podaje publiczny think tank Polski Instytut Ekonomiczny (PIE).
Polacy nie oszczędzają pomimo pandemii
Na tle pozostałych państw UE, w Polsce wzrost stopy oszczędności był niski i krótkotrwały. Chociaż obostrzenia wprowadzane w kraju były podobne jak w innych państwach Europy, to miały znacznie mniejszy wpływ na decyzje finansowe – wskazują ekonomiści PIE.
„Niskie oszczędności są prawdopodobnie świadomym wyborem polskich gospodarstw domowych. Badania koniunktury konsumenckiej Komisji Europejskiej wskazują, że okres pandemii wpłynął na pogorszenie oceny dotyczącej sytuacji finansowej i oszczędności gospodarstw domowych” – uważają analitycy PIE.
Jak wskazują, bilans odpowiedzi na pytanie o oszczędności pogorszył się od początku 2020 roku z -0,7 do -13,9. Takiej tendencji nie obserwujemy w innych krajach UE.
Gospodarstwa domowe w Unii raportują jedynie pogorszenie oceny swojej sytuacji finansowej. Natomiast zdecydowanie pozytywnie oceniają swoje bieżące oszczędności. Bilans odpowiedzi w tym przypadku od początku 2020 r. wzrósł z 6,8 do 21,3.
Wysoka inflacja ogranicza oszczędności
Zdaniem ekspertów PIE, na decyzje finansowe Polaków wpływa obawa o inflację i utratę wartości zgromadzonych środków finansowych. Inflacja w Polsce jest najwyższa spośród krajów UE – indeks HICP, czyli zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych, sięgnął w marcu 4,4 proc.
Oblicza się go na podstawie przeciętnego koszyka towarów i usług, który jest wypadkową wydatków wszystkich gospodarstw domowych. Wskaźnik jest zawyżony przez sposób obliczania przez Eurostat ceny usług finansowych – wskazują analitycy PIE.
Jednak wskaźnik krajowej inflacji CPI też jest wysoki: w kwietniu sięgnął 4,3 proc. według GUSu. Oznacza to znacznie niższy poziom realnych stóp procentowych niż w krajach strefy euro.
Narodowy Bank Polski utrzymuje stopę referencyjną na poziomie 0,1 proc., a oprocentowanie depozytów gospodarstw domowych jest nieznacznie wyższe i to głównie za sprawą lokat długoterminowych. Przy wysokiej inflacji i niskim oprocentowaniu depozytów siła nabywcza oszczędności Polaków obniża się i to szybciej niż w innych państwach UE.