Premier zaapelował do opozycji o jak najszybsze przyjęcie ustawy dot. Sądu Najwyższego. Jej uchwalenie ma pozwolić na wypłatę Polsce środków z KPO.
Chodzi o projekt ustawy, który wpłynął do Sejmu ubiegłej nocy. Jego przyjęcie ma realizować wymagania UE co do zagwarantowania niezawisłości sędziów w Polsce. Wypełnienie tego postulatu otworzy drogę do wypłaty Polsce funduszy z Krajowego Programu Odbudowy (KPO).
Spotkanie premiera i opozycji
– Zaapelowałem do opozycji o jak najszybsze przyjęcie kompromisu wynegocjowanego wraz z Komisją Europejską – podał premier Mateusz Morawiecki na konferencji prasowej w środę 14 grudnia przed wyjazdem na szczyt Rady Europejskiej w Brukseli.
Tego samego dnia rano premier spotkał się z przewodniczącymi sejmowych klubów i kół parlamentarnych. Rozmowa dotyczyła trybu prac nad projektem nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym.
– To dobry kompromis (…). Nie ma dzisiaj czasu, by dłużej przeciągać linę. Dlatego zaapelowałem do opozycji o jak najszybsze przyjęcie tej propozycji – mówił o projekcie i spotkaniu Morawiecki.
Jak powiedział minister ds. UE, Szymon Szynkowski vel Sęk prezentując projekt nowelizacji w Sejmie, nowe rozwiązania wypełnią kluczowy kamień milowy wskazany przez Komisję Europejską ws. KPO – dotyczący polskiego sądownictwa.
Po spotkaniu premiera i opozycji w Sejmie szef klubu KO Borys Budka mówił z kolei:
– Zgodziliśmy się na procedowanie projektu nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym na przyszłym posiedzeniu Sejmu, ale nie w trybie ekstraordynaryjnym.
Budka ocenił, że rząd nie ma pewności co do większości w Sejmie, dlatego zaczął rozmawiać z opozycją. Zadeklarował jednocześnie, że opozycja jest gotowa do pracy nad projektem ustawy, jednak jego poparcie będzie zależało od finalnego kształtu projektu.
Podczas konferencji Morawiecki spytany o to, jak na projekt zareagowała koalicyjna partia Solidarna Polska, wskazał z kolei, że jej kierownictwo poprosiło o kilka dni na zastanowienie się nad projektem ustawy.
– W parlamencie znajdą się siły, które go poprą – dodał jednak premier.
Nowy projekt
Przedstawiając projekt, Szynkowski vel Sęk wskazał, że pierwszą fundamentalną propozycją zmian, będzie to, aby sądem rozstrzygającym sprawy dyscyplinarne sędziów był Naczelny Sąd Administracyjny. Zastąpi on w tej funkcji działającą dzisiaj Izbę Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego.
Doprecyzował, że Izba Odpowiedzialności Zawodowej będzie zajmowała się sprawami dotyczącymi odpowiedzialności zawodowej adwokatów i radców prawnych.
– Druga istotna zmiana to doprecyzowanie zastosowania testu niezależności. Z jednej strony, tak by mógł być stosowany również przez składy sędziowskie, z drugiej strony by za nie tylko stosowanie testu niezależności, ale też ewentualne wykorzystanie innych ścieżek ustalania statusu sędziego nie groziła odpowiedzialność dyscyplinarna – dodał.
O co chodzi z KPO?
W ramach KPO Polska ma otrzymać 23,9 mld euro dotacji i 11,5 mld euro pożyczek w ramach Funduszu Odbudowy.
Polska złożyła Krajowy Plan Odbudowy w 2021 roku. Komisja Europejska (KE) zaakceptowała go dopiero w czerwcu 2022 roku.
Do tej pory Polska nie otrzymała żadnej transzy z KPO. Powodem przedłużających się negocjacji był między innymi konflikt Polski i UE, dotyczący praworządności. Chodzi m.in. o kwestię niezawisłości sędziów. Zdaniem Unii Europejskiej funkcjonowanie w obrębie Sądu Najwyższego Izby Dyscyplinarnej ją łamało.
Komisja Europejska zaznaczała natomiast, że polski KPO „zawiera kamienie milowe związane z ważnymi aspektami niezależności sądownictwa, które mają szczególne znaczenie dla poprawy klimatu inwestycyjnego i stworzenia warunków dla skutecznej realizacji”.
– Polska musi wykazać, że te kamienie milowe zostały osiągnięte przed dokonaniem jakichkolwiek wypłat w ramach Funduszu Odbudowy – wskazywała do tej pory KE.
Oznaczało to, że dopóki sprawa Sądu Najwyższego i Izby Dyscyplinarnej nie zostanie rozwiązana, Polska nie otrzyma żadnych funduszy z KPO.
Izba Dyscyplinarna
Izba Dyscyplinarna została powołana z inicjatywy rządu jako część tzw. reformy sądownictwa. Funkcjonowała do tego roku. Likwidowała ją nowelizacja podpisana przez prezydenta w czerwcu 2022 roku. Jednak kształt tego rozwiązania nie okazał się zdaniem UE wystarczający.
Ustawa, która ma być procedowana na następnym posiedzeniu Sejmu, rozwiązuje ten problem – wynika z komunikatów ze strony polityków i ustaleń medialnych.
Jej kształt negocjował z Brukselą minister Szynkowski vel. Sęk przez ostatnie dwa miesiące.
Więcej o KPO i Sądzie Najwyższym pisaliśmy w następujących artykułach:
- Co oznacza konflikt Polski z UE o sądy? Pieniądze z Funduszu Odbudowy mogą zostać wstrzymane – uważa wpływowa firma analityczna
- Ursula von der Leyen ogłasza w Polsce przyjęcie KPO. „Ale nie jesteśmy na końcu drogi, jeśli chodzi o praworządność”
- Prezydent podpisał nowelę o Sądzie Najwyższym likwidującą Izbę Dyscyplinarną
- Rząd ustąpi Brukseli, żeby uruchomić KPO? Kaczyński podał warunek
- Müller: KE zaakceptowała ustalenia związane z polskim KPO
- Komisja Europejska podpisała uzgodnienia dla polskiego KPO
Opracowanie: Martyna Maciuch