Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) już niedługo przejdą do historii, ale tymczasem ponownie zapisują się w niej mało chlubnie. Dane OECD pokazują, że w 2019 roku OFE były najgorzej inwestującymi funduszami emerytalnymi na świecie.
Raport OECD – czyli klubu najbogatszych państw świata, do którego należy też Polska – pokazuje, że OFE straciły w zeszłym roku w sumie 2,7 proc.
W ujęciu procentowym strata może wydawać się niewielka, ale biorąc pod uwagę fakt, że we wszystkich badanych krajach, oprócz Polski i Czech, fundusze emerytalne zanotowały dodatnie stopy zwrotu, wynik ten plasuje Polskę na samym końcu stawki.
W 2018 roku OFE również odstawały od reszty europejskich funduszy.
Czytaj więcej: Wykres Dnia: OFE najgorzej inwestującymi funduszami emerytalnymi na świecie w 2018 roku
Poniższy wykres przedstawia procentowe roczne stopy zwrotu z inwestycji w wybranych krajach członkowskich OECD w ubiegłym roku:
Regulacje nie sprzyjają OFE
Eksperci wskazują, że tak słaby wynik to nie do końca wina zarządzających funduszami, ale regulacji, które mocno ograniczają swobodę kształtowania ich polityki inwestycyjnej w Polsce
„Od 2014 roku w strukturze aktywów OFE dominują spółki notowane na warszawskiej GPW. Zgodnie z wytycznymi ustawy otwarte fundusze nie mogą lokować środków w obligacje skarbowe. Akcje zagraniczne i papiery korporacyjne stanowią niewielkie uzupełnienie portfela [6-7 proc. – przyp. red.]. Takie ramy w zakresie inwestycji w praktyce skazują OFE na inwestowanie w spółki notowane na GPW” – powiedziała 300Gospodarce Katarzyna Czupa, analityczka ds. programów emerytalnych w Nationale-Nederlanden PTE.
Jak dodała, OFE szczególnie cierpi teraz z powodu ograniczeń w inwestowaniu w obligacje.
„Brak części dłużnej skonstruowanej z polskich papierów skarbowych naraża wycenę jednostki, a więc wartość kapitału, na dużą zmienność. Członkowie OFE nie mają możliwości skorzystania z umocnienia rynku obligacji, a ten w ostatnich latach pozwalał sporo zarobić, podczas gdy GPW od kilku lat cechuje się słabością” – powiedziała Katarzyna Czupa.
Uzależnienie OFE od inwestycji w giełdę jest – podobnie jak ich strata w zeszłym roku – największe wśród wszystkich krajów OECD.
Jeśli dodamy do tego fakt, że to uzależnienie od rynku akcji jest ograniczone w dużym stopniu do polskiej giełdy, która w 2019 roku radziła sobie, jak od wielu lat, słabo (Indeks WIG20 spadł o -5,56 proc., a WIG wzrósł o zaledwie 0,25 proc.), to kiepski wynik polskich OFE przestanie dziwić.
Wartość aktywów w funduszach emerytalnych będzie spadać
Jeżeli chodzi o aktywa zgromadzone w funduszach emerytalnych, to w ujęciu wartościowym na świecie prym wiodą, rzecz jasna, Stany Zjednoczone.
Na koniec 2019 roku wartość aktywów zgromadzonych w amerykańskich funduszach wyniosła 18,8 biliona dolarów. Następna na liście Wielka Brytania to około 3,6 biliona dolarów.
Z raportu OECD wynika, że ogółem w 2019 roku wartość aktywów w funduszach emerytalnych wyniosła 32,2 biliona dolarów.
Wynik ten jest prawdopodobnie nie do utrzymania.
Z powodu pandemii COVID-19 na całym świecie prognozy dotyczące wartości aktywów nie są optymistyczne. Z raportu OECD wynika bowiem, że aktywa funduszy emerytalnych na koniec pierwszego kwartału 2020 roku mogły spaść do 29,8 bilionów dolarów.
Na polskim podwórku problemem może się okazać starzejące społeczeństwo.
„Biorąc pod uwagę, że stopniowo członkowie OFE zaczynają przechodzić na emeryturę, różnica między napływami a odpływami aktywów z tytułu ‚suwaka’ staje się trudna do zniwelowania. W 2019 roku w każdym miesiącu saldo napływów i odpływów z tytułu suwaka było ujemne” – wskazuje Katarzyna Czupa.
W Polsce OFE zostaną prawdopodobnie zlikwidowane w 2021 roku, a pozostałe na nich środki będą przekazane na Indywidualne Konta Emerytalne (tutaj przeczytasz o tym więcej).
Ich rolę mają przejąć Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK), które będą mocno różnić się od OFE.
Wśród najważniejszych różnic jest między innymi to, że PPK będą dobrowolne (będzie się można wypisać) oraz będą miały większą swobodę inwestowania, dzięki czemu będą bardziej odporne na „kaprysy” Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie.
Czytaj więcej:
Bloomberg: Akcje na polskiej giełdzie są dziś tańsze niż przez 99% czasu w swojej historii