Rosnąca liczba mieszkańców miast, presja na infrastrukturę i pogłębiające się skutki zmian klimatycznych – to jedne z największych wyzwań, z jakimi muszą mierzyć się dziś miasta.
Problem nie dotyczy wyłącznie globalnych metropolii – ma bezpośrednie przełożenie także na sytuację w Polsce, gdzie ponad 60 proc. ludności mieszka już w miastach. Dalszy rozwój tych obszarów wymaga pilnych i długofalowych działań.
Urbanizacja postępuje szybciej, niż miasta są w stanie reagować
Zgodnie z szacunkami Organizacji Narodów Zjednoczonych, do 2030 roku liczba ludzi mieszkających na terenach miejskich wzrośnie do 5 miliardów, w porównaniu z 3,5 miliarda w 2019 roku. To oznacza wzrost o prawie 50 proc. w ciągu jednej dekady. Jednocześnie miasta odpowiadają dziś za zużycie od 60 do 80 proc. globalnej energii oraz za 75 proc. emisji dwutlenku węgla.
Choć zajmują zaledwie ok. 3 proc. powierzchni planety, to właśnie w nich koncentrują się największe wyzwania środowiskowe i społeczne. Do najpilniejszych należą zapewnienie efektywnego transportu, ograniczenie emisji, poprawa zarządzania odpadami, dostęp do zieleni, a także zabezpieczenie przed skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych.
Przeciążona infrastruktura, za mało zasobów
Postępująca urbanizacja pociąga za sobą wzmożoną eksploatację zasobów naturalnych. W miastach zużywa się coraz więcej energii i wody, a systemy kanalizacyjne, energetyczne i transportowe nie zawsze nadążają za potrzebami rosnącej populacji. Tylko odpowiedzialne planowanie może powstrzymać spiralę rosnących kosztów i pogłębiających się nierówności społecznych.
Współczesne miasta borykają się nie tylko z fizycznym przeciążeniem infrastruktury, ale też z konsekwencjami nadmiernego hałasu, zanieczyszczeń powietrza i światła. W takich warunkach rośnie ryzyko chorób cywilizacyjnych, a spada jakość życia mieszkańców.
Zmiany klimatyczne wymuszają adaptację
Zjawiska takie jak gwałtowne opady, powodzie błyskawiczne, susze czy fale upałów będą coraz częstsze i bardziej intensywne. Miasta, szczególnie te o słabej retencji wody i niskiej odporności infrastrukturalnej, będą na nie narażone w szczególny sposób. Dlatego coraz częściej mówi się o konieczności inwestowania w tzw. infrastrukturę błękitno-zieloną: zbiorniki retencyjne, zielone dachy, parki, łąki miejskie, systemy odzysku wody.
W miastach potrzebne są też rozwiązania technologiczne pozwalające lepiej zarządzać zużyciem zasobów – np. systemy monitorowania jakości powietrza, inteligentne zarządzanie oświetleniem czy automatyzacja gospodarki odpadami. Ważne są nie tylko inwestycje, ale również edukacja i zaangażowanie mieszkańców.
Rozwój miast a dobrostan mieszkańców
Równolegle z potrzebami środowiskowymi rosną oczekiwania społeczne. Mieszkańcy coraz częściej domagają się dostępu do terenów zielonych oraz przestrzeni do rekreacji i kultury. Ważna jest także poprawa jakości powietrza czy ograniczenie hałasu. W miastach o wysokim poziomie hałasu i zanieczyszczeń powietrza pogarsza się zdrowie psychiczne i fizyczne mieszkańców.
Zrównoważony rozwój miast nie może się zatem opierać wyłącznie na technologii czy architekturze. Musi uwzględniać potrzeby ludzi i ich bezpieczeństwo – zarówno fizyczne, jak i socjalne. Szeroki dostęp do usług zdrowotnych, edukacyjnych i społecznych to dziś nie tyle bonus, ile konieczność.
Innowacje w służbie zrównoważonych miast
W kontekście wyzwań stojących przed miastami szczególnego znaczenia nabierają inicjatywy wspierające rozwój innowacji. Jedną z nich jest Program Grantowy ING, który w 2025 roku koncentruje się właśnie na miejskich rozwiązaniach służących zrównoważonemu rozwojowi.
Do rozdysponowania jest 1 mln zł. Środki te trafią do młodych naukowców i start-upów, które zaproponują najciekawsze pomysły m.in. w obszarze niskoemisyjnego transportu, ograniczania zanieczyszczeń, efektywnego zarządzania zasobami i poprawy jakości życia mieszkańców. To przykład inicjatywy, która może realnie wspierać polskie miasta w transformacji ku bardziej odpornym i przyjaznym środowiskom życia.
Przeczytaj również:
- Gdzie warto kupić pierwsze mieszkanie w Polsce? Oto najlepsze miasta dla młodych
- Rewolucja w ochronie wód. Polski system umożliwi natychmiastowe wykrywanie zanieczyszczeń
- Z Warszawy dostaniesz się bezpośrednio do Islandii. PLL LOT uruchomiło nową linię
- Za mieszkania w tych dzielnicach zapłacisz najwięcej. Kraków liderem wzrostów