Polska może stać się światowym liderem w turystyce poprzemysłowej, uważają specjaliści od ochrony zabytków. Najwięcej skorzystać może Górny Śląsk, gdzie znajduje się wiele nieczynnych kopalń.
Miłośnicy zwiedzania historycznych obiektów przemysłowych już dziś mają w Polsce spory wybór. Przewodzi województwo śląskie, gdzie już od 19 lat istnieje Szlak Zabytków Techniki, a od 15 lat odbywa się w tych miejscach jednodniowy festiwal – Industriada.
Do najpopularniejszych poprzemysłowych obiektów udostępnionych do zwiedzania na Śląsku należą Kopalnia Guido w Zabrzu i Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach. Zainteresowaniem bywalców szlaku cieszą się też Park Tradycji w Siemianowicach Śląskich, Muzeum Tyskich Browarów Książęcych czy Browar w Żywcu.
Zabytkowe kopalnie to oczywiście nie tylko górnośląska specjalność. Popularną atrakcją turystyczną jest Kopalnia Soli “Wieliczka”, która od 1978 roku jest na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Zwiedzać można też zabytkową kopalnię złota w Złotym Stoku na Dolnym Śląsku czy kopalnię kredy w Chełmie na Lubelszczyźnie.
Nowe życie zamkniętych kopalń
Potencjał przemysłowego zwiedzania jest w Polsce jeszcze większy. Możliwościom przystosowania do tego celu zamkniętych zakładów górniczych przyjrzał się Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków wspólnie z Muzeum Górnictwa Węglowego. Wnioski opublikowano w raporcie “Górnicze dziedzictwo: Rozpoznanie dziedzictwa materialnego obiektów nieruchomych związanych z przemysłem wydobywczym, górniczym i kopalnianym w Polsce”.
Czytaj też: Wypatroszyć zabytek, by otworzyć sklep? Nie ma na to zgody. Wywiad z dyrektorem Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków
Raport wymienia około 500 nieczynnych kopalń. Według ekspertów mniej więcej jedną dziesiątą z nich można uratować i zaadaptować na obiekty turystyczne. Są to głównie kopalnie znajdujące się na terenie województwa śląskiego.
Działające dziś kopalnie węglowe w najbliższych latach będą także zamykane. Ostatnia z nich ma działać do 2049 roku.
Duża szansa dla Polski
Według NIKZ śląskie zabytki przemysłowe mogłyby w przyszłości utworzyć park kulturowy. To jedna z przewidzianych w polskim prawie form ochrony zabytków. Chroni ona charakterystyczny krajobraz, w tym lokalne budowle.
– W obszarze ochrony zabytków górniczych mamy szansę stać się światowym liderem. Nigdzie indziej nie ma tylu dobrze zachowanych, obiektów – czytamy w komunikacie towarzyszącym raportowi.
Chcesz być na bieżąco? Subskrybuj 300Sekund, nasz codzienny newsletter!
Tendencja traktowania obiektów poprzemysłowych jako zabytki jest stosunkowo nowa, ale w ostatnich dekadach zyskała na popularności. Wcześniej takich miejsc nie uznawano za wartościowe. Dlatego kraje, gdzie materialne dziedzictwo górnicze przetrwało, należą do nielicznych. A jednym z nich jest Polska.
– Polska stoi przed wyjątkową szansą – to podstawowy wniosek wynikający z raportu. Musimy jednak działać szybko. W przeciwnym wypadku obiekty, unikalne w skali światowej, popadną w ruinę – ostrzegają eksperci.