Największe zyski podczas pandemii Covid-19 odnotowano wśród firm należących do rodzinnych dynastii miliarderów. Urodzić się w takiej rodzinie to także najpewniejszy sposób pozostanie naprawdę bogatym – wynika z nowego raportu Institute for Policy Studies.
Od początku pandemii dziesięć najbogatszych amerykańskich rodzin z listy Forbes odnotowało średni wzrost majątku o 25 proc. – wynika z raportu Silver Spoon Oligarchs autorstwa Institute for Policy Studies (IPS), waszyngtońskiego think tanku.
Na przykład rodzina Mars, która od początku XX wieku posiada fabryki produkujące słodycze, zwiększyła swój majątek o 21 miliardów dolarów, czyli 28 proc., od marca 2020 do maja 2021 roku – mówi raport.
Nierówności dochodowe nawet u najbogatszych
Co ciekawe, rozwarstwienie w dochodach istnieje nie tylko między bogatymi a biednymi, ale również wśród najbogatszych.
Aż 27 rodzin z listy 50 najbogatszych Forbesa z 2020 roku znalazło się na podobnej liście już 37 lat temu.
Od tego czasu odnotowały one średni wzrost majątku o zawrotne 904 procent. Ale im wyżej na drabinie zamożności, tym większe rozwarstwienie: w tym samym czasie 37 lat majątki pięciu najbogatszych amerykańskich rodzin wzrosły średnio o 2484 procent.
Dla porównania wzrost zamożności przeciętnej amerykańskiej rodziny przez ostanie 30 lat był znacznie mniejszy. W tym okresie mediana zamożności typowej rodziny wzrosła o 93 proc. po uwzględnieniu inflacji.
Jak bogaciły się dynastie? Przez ostanie 37 lat rodzina Waltonów, właścicieli amerykańskiej sieci supermarketów Walmart, zwiększyła swój majątek o 4320 proc.
W 2020 roku ich aktywa warte były 247 miliardów dolarów.
Na przestrzeni tego samego czasu wspomniana wcześniej rodzina Mars odnotowała wzrost o 3517 proc. W 2020 roku bogactwo rodziny Mars wynosiło 94 mld dolarów.
Czytaj też: 22 najbogatszych mężczyzn na świecie posiada więcej niż wszystkie kobiety mieszkające w Afryce
Skąd wzięły się gigantyczne dochody rodzin?
Raport IPS szczegółowo przedstawia zwyczaje ultrabogatych rodzin trwające od dziesięcioleci, wykorzystujące luki prawne oraz działania umożliwiające unikanie opodatkowania i ograniczanie darowizn na cele charytatywne do minimum.
25 najbogatszych Amerykanów zapłaciło stawkę podatkową w wysokości zaledwie 3,4 proc. w latach 2014-2018, mimo że ich dochód wzrósł w tym samym okresie o ponad 400 miliardów dolarów – ujawniło dochodzenie przeprowadzone przez ProPublica.
Inna praktyką jest wieloletnie przeciwdziałanie podwyżkom podatków dla bogatych. Mars wydał ponad 20 milionów dolarów przez ostatnie 10 lat na lobbing, w tym 720 tys. dolarów w samym 2020 roku na kwestie związane z reformą podatku od nieruchomości i darowizn – ujawnia raport IPS.
Jak można zapobiegać rażącym nierównościom w dochodach?
Raport zawiera kilka propozycji ograniczenia akumulacji bogactwa. Jednym z nich jest ustawa „Make Billionaires Pay Act”, propozycję złożoną przez kilku senatorów, aby wprowadzić jednorazowy 60 procentowy pandemiczny podatek majątkowy od zysków miliarderów w 2020 roku. Ponadto, rozwiązaniem mogą być naciski na rzecz zwiększenia podatków od spadków i majątku oraz starania o zwiększenie finansowania niedofinansowanego urzędu skarbowego.
„Należy też wyeliminować luki podatkowe, raje podatkowe za granicą i inne sposoby pozwalające rodzinom ukrywać swoje bogactwo. Istnieje potężny przemysł obrony bogactwa, który ma interes w utrzymaniu rozwoju tego systemu dynastii” – powiedział Collins w The Guardian.
Nierówności dochodowe w Polsce
W Polsce pandemia także przyczyniła się do pogłębienia nierówności. Aktualne rozwarstwienie dochodowe w Polsce należy do najwyższych w całej Unii Europejskiej – wynika z badań przeprowadzonych dla World Inequality Database.
„Nawet jeżeli te nierówności dochodowe są w Polsce stosunkowo duże, to nierówności majątkowe – ze względu na historię gospodarczą Europy i Polski – są dość małe” – mówił podczas debaty 300Gospodarki w grudniu Piotr Bujak, główny ekonomista PKO Banku Polskiego, największego polskiego banku.
Jednak przyglądając się tempu zwiększających się różnic sytuacja w Polsce wcale nie wygląda dobrze.
„Biorąc pod uwagę krótki okres budowania nierówności majątkowych w Polsce w warunkach rynkowych, to są one wręcz gigantyczne – dotarliśmy do poziomów niemal tak wysokich jak w krajach zachodnich, gdzie te procesy trwały setki lat” – Filip Konopczyński, współzałożyciel i członek zarządu Fundacji Kaleckiego.
Czytaj więcej: Jak poważny jest problem nierówności w Polsce? „W 30 lat dorobiliśmy się niemal takich nierówności, do jakich Zachód dochodził kilkaset lat”
A jaka jest sytuacja nierówności w skali globalnej?
Na całym świecie bogaci się bogacą, a biedni biednieją. Grupa 2153 miliarderów posiada już więcej bogactwa niż 4,6 mld mieszkańców Ziemi, a zaledwie jeden procent najbogatszych ludzi jest ponad dwa razy bardziej majętny niż w sumie 6,9 mld ludzi na świecie – podają specjaliści w tegorocznym raporcie Oxfam.
Wąska grupa najbogatszych stale rośnie – liczba miliarderów wzrosła dwukrotnie w ciągu ostatniej dekady.
W celu przynajmniej częściowego rozwiązania tego problemu Oxfam postuluje podwyższenie podatków dla najbogatszych, a także wprowadzenie darmowych systemów opieki zdrowotnej i innych darmowych usług publicznych.