Polska, podobnie jak inne kraje UE, będzie mogła stosować zerową stawkę VAT na artykuły pierwszej potrzeby, w tym żywność. Takie rozwiązanie zakłada projekt zmian unijnych przepisów, na który zgodzili się ministrowie finansów państw członkowskich (Ecofin).
Stosowanie zerowej stawki VAT umożliwia rozszerzenie załącznika numer 3 do dyrektywy o VAT. To lista 24 towarów i usług, w przypadku których będzie można stosować stawkę obniżoną. Co do zasady to nadal będzie 5 proc. Ale porozumienie zakłada, że państwa członkowskie będą mogły stosować niższy podatek, a nawet zwolnić z niego maksymalnie siedem rodzajów towarów uznanych za artykuły pierwszej potrzeby. Są wśród nich leki i produkty farmaceutyczne, ale również artykuły spożywcze.
Porozumienie przyjęto jednogłośnie. Komisja Europejska już wydała komunikat, że przyjmuje je z zadowoleniem.
„To wynik długich negocjacji i dowód na to, że dla chcącego wszystko jest możliwe, że dla Europy można zrobić wiele. Państwa członkowskie będą miały większą elastyczność i ich krajowe systemy VAT będą lepiej odzwierciedlać krajowe decyzje polityczne zgodnie ze wspólnymi europejskimi priorytetami takimi jak transformacja ekologiczna i cyfrowa oraz oczywiście ochrona zdrowia publicznego” – uważa Paolo Gentiloni, unijny komisarz do spraw gospodarki (cytat za komunikatem KE).
Nowe przepisy wprowadzają również zakaz stosowania przez państwa członkowskie obniżonych stawek i zwolnień w odniesieniu do towarów i usług uznanych za szkodliwe dla środowiska i dla celów UE w zakresie zmiany klimatu. To rozwiązanie ma zostać wprowadzone do 2030 r.
Osiągnięte porozumienie wypełnia postulaty polskiego rządu, który chciałby mieć możliwość stosowania stawki zerowej na żywność. Stanie się to jednak dopiero wtedy, gdy nowe przepisy wejdą w życie.
Teraz projekt trafi pod obrady Parlamentu Europejskiemu do konsultacji ostatecznego tekstu z terminem do marca 2022 r. Po formalnym przyjęciu przez państwa członkowskie przepisy wejdą w życie 20 dni po ich opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, co umożliwi państwom członkowskim zastosowanie nowego systemu od tego dnia.
Polska nie chce jednak czekać tak długo. Minister Finansów Tadeusz Kościński w liście do komisarza Gentiloniego zwrócił się o umożliwienie zastosowania zerowej stawki na wybrane produkty.
„Z dużym zadowoleniem przyjmujemy osiągnięcie dzisiejszego porozumienia. Natomiast nie chcemy czekać na formalne przyjęcie dyrektywy przez Radę, co nastąpi już w 2022 r. Możliwość stosowania zerowej stawki VAT na żywność jest szczególnie ważna teraz, gdy w Europie mamy nasilone m.in. zjawiska inflacyjne. Dlatego cały czas podejmujemy starania o to, by Komisja nie zakwestionowała naszych działań w tym kierunku i dlatego w piśmie do komisarza Gentiloniego ponownie zaapelowałem o możliwość wprowadzenia przez Polskę zerowej stawki VAT na żywność na 6 miesięcy, licząc na przychylność KE” – mówi minister Kościński (cytujemy za komunikatem MF).
Resort chciałby móc wprowadzić zerową stawkę m.in. mięso i ryby oraz przetwory z nich, produkty mleczarskie, warzywa i owoce i przetwory z nich, zboża, produkty przemysłu młynarskiego, przetwory ze zbóż i wyroby piekarnicze, tłuszcze i oleje, niektóre napoje (np. zawierające co najmniej 20% soku owocowego lub warzywnego, napoje mleczne i tzw. mleka roślinne).
Pismo ministra Kościńskiego nie jest formalnym wnioskiem do Komisji Europejskiej. Nad tym resort finansów pracuje w odrębnym trybie.
Polski rząd już wcześniej deklarował, że gdy tylko będzie taka możliwość, to okresowo zwolni sprzedaż artykułów spożywczych z podatku od towarów i usług na pół roku. Miał to być element działań antyinflacyjnych. Koszt takiego zwolnienia to 6 mld zł w skali roku.