Około 11 miliardów złotych – tyle Polska może pozyskać z Unii Europejskiej na modernizację kolei. To właśnie inwestycje w kolej mają priorytet w transportowej części zaakceptowanego właśnie Krajowego Planu Odbudowy dla Polski.
Transport kolejowy jest faworyzowany przez Unię Europejską jako najmniej emisyjny środek transportu. W KPO dla Polski to właśnie na rozwój kolei kładziony jest największy nacisk. Wybór nie dziwi, choć w Polsce podróżowanie koleją napotyka na poważne bariery. Wciąż kolej nie jest bowiem konkurencyjna wobec samochodu, a to właśnie auto wybierane jest najczęściej przez podróżnych.
Modernizacja linii kolejowych
UE chce to zmienić, dlatego w planie umieszczono jako jeden z postulatów ulepszenie istniejącej infrastruktury kolejowej, zwiększenie przepustowości i prędkości zarówno dla przewozów towarowych, jak i przewozów pasażerów.
W tym celu w KPO znalazła się modernizacja 478 km linii kolejowych, w tym 300 km linii ze standardami TEN-T (czyli Transeuropejskiej Sieci Transportowej, w której skład wchodzą nie tylko linie kolejowe, ale także szlaki drogowe, lotnicze, morskie oraz rzeczne) do 30 czerwca 2026 r. Jak czytamy w dokumencie, odpowiednie umowy mają zostać zawarte do końca 2024 roku.
W ramach KPO zostanie zrealizowanych 25 projektów kolejowych, w tym zostanie zmodernizowanych 21 odcinków linii kolejowych. Przeznaczono na to 2 mld 392 mln euro, z czego 100 mln euro to zadania wdrażane przez spółkę zajmującą się budową Centralnego Portu Komunikacyjnego wraz z komponentem kolejowym.
Największe z zadań to chociażby modernizacja linii kolejowej nr 104 Chabówka – Nowy Sącz, na odc. Chabówka – Rabka Zaryte – Mszana Dolna oraz Limanowa – Klęczany – Nowy Sącz o wartości 2,6 mld zł czy modernizacja linii kolejowej nr 38 odc. Giżycko – Korsze za ponad 1 mld zł.
Ze względu na to, że KPO zostało przyjęte przez Komisję Europejską dopiero niedawno, lista zadań ze źródeł KPO została określona jako lista rezerwowa. Projekty są obecnie na liście rezerwowej Krajowego Planu Kolejowego (KPK) u zarządcy infrastruktury, czyli PKP PLK.
Zeroemisyjne składy
Za inwestycjami w infrastrukturę stoi troska o stan taboru kolejowego, tak dalekobieżnego, jak i regionalnego. Jak nakazuje KPO, nowy tabor powinien być zeroemisyjny bądź elektryczny. Musi być także wyposażony w Europejski System Zarządzania Ruchem Kolejowym (ERTMS), czyli ujednolicony system sterowania ruchem kolejowym, który pozwala na poruszanie się pociągów po Europie bez konieczności znajomości poszczególnych systemów krajowych.
Zakup ponad 100 jednostek na potrzeby PKP Intercity oraz regionalnych operatorów będzie możliwy z części grantowej, a kolejnych 75 sztuk (zmodernizowanych lub nowych) z części pożyczkowej. Łączna kwota wsparcia to blisko 6,6 mld zł.
Bezpieczeństwo użytkowników dróg
W KPO znajdujemy również konieczność ulepszenia infrastruktury drogowej, w celu zwiększenia bezpieczeństwa jej użytkowników. Jakie inwestycje przewiduje Unia w tym wypadku? Po pierwsze, Polska będzie musiała zlikwidować 305 tzw. czarnych punktów, czyli szczególnie niebezpiecznych miejsc na drogach. W tym celu zbudowanych zostanie 90 km obwodnic.
Po drugie, zamontowanych zostanie 128 nowych, automatycznych urządzeń do nadzoru ruchu drogowego. Polska ma na te zadania czas do połowy 2026 roku.
Celem inwestycji o wartości 3,1 mld zł, jest zwiększenie poziomu bezpieczeństwa ruchu, w szczególności jego „niechronionych uczestników”, jak również eliminacja ruchu tranzytowego z obszarów o zwartej zabudowie mieszkaniowej.
Zebrane główne efekty inwestycji:
- zakup 1 738 ekologicznych autobusów dla transportu miejskiego i pozamiejskiego,
- remonty 478 km linii kolejowych,
- budowa 90 km obwodnic,
- zakup 110 tramwajów,
- modernizacja 305 miejsc niebezpiecznych (czarnych punktów).
Więcej o znaczeniu KPO dla polskiego transportu piszemy w tych tekstach: