Do mniej niż 400 tys. Polaków – 1 proc. z przeszło 37 milionów – należy dziś ponad 30 proc. całego majątku zgromadzonego w kraju. Gdyby mapa Polski była odbiciem stanu posiadania, to do zaledwie 10 procent najbogatszych należałoby ponad 60 proc. obszaru kraju – od Bałtyku aż po linię łączącą Dolny Śląsk z Lubelszczyzną.
Przeciętna zamożność gospodarstw domowych w Polsce jest niska i to nie tylko w porównaniu z krajami Europy Zachodniej, ale także wobec średniej w Europie Wschodniej – taki wniosek postawili niedawno autorzy raportu o nierównościach na świecie.
Polska wciąż rozwarstwia się – i w dochodach, i w gromadzonym majątku – lub raczej jego braku. „Od 1990 roku nastąpił spektakularny wzrost nierówności w Polsce. W 1990 r. najbiedniejsze 50 proc. uzyskiwało 28 proc. dochodu narodowego, podczas gdy dziś ma tylko 20 proc.”, piszą autorzy raportu.
Ekonomiści z grupy Thomasa Piketty’ego po raz pierwszy tak dokładnie zbadali stan posiadania (dotąd skupiali się na nierównościach w dochodach). Obraz, który się maluje na danych z Polski jest przygnębiający.
Ponad 60 proc. całego majątku zgromadzonego w naszym kraju (nieruchomości, auta, akcje spółek, aktywa finansowe itd.) należy do zaledwie 10 proc. ludzi. Jeśli chcielibyśmy zwizualizować ten trend, przyjmując, że 100 proc. zgromadzonego majątku to 100 proc. terenu Polski, 60 proc. stanowiłoby obszar od Bałtyku aż po linię łączącą Dolny Śląsk z Lubelszczyzną.
Co więcej, zaledwie 1 proc. z grupy najbogatszych 3,7 mln osób – czyli mniej niż 400 tys. z 37 milionów Polaków – kontroluje aż 30,3 proc. całego majątku.
Oczywiście, to nie oznacza, że najbogatsi Polacy posiadają 60 proc. obszaru Polski – chcieliśmy jedynie wyraźnie zobrazować przepaść między stanem posiadania Polaków.
Po przeciwnej stronie przepaści znajduje się blisko 19 mln ludzi, którzy – średnio – nie mają żadnego majątku. Według analizy, aż 50 proc. Polaków ma niemal wyłącznie długi (wśród nich tysiące mieszkań, ale na kredyt od banku). Ich średni udział w całym krajowym majątku jest ujemny i wynosi -0,7 proc. Jak dokładnie jest liczony stan posiadania z długiem wyjaśnił dr Michał Brzeziński, ekonomista UW, w tym wywiadzie.
Pozostałe 39 proc. majątku dzieli się między 40 proc. społeczeństwa. Na mapie to byłaby południowa część kraju, od wspomnianej linii łączącej dolnośląskie z lubelskim aż po szczyty gór na granicy.
Majątek w przeliczeniu
Na pierwszy rzut oka bardziej optymistycznie podział majątku wygląda w złotówkach, wyliczony według parytetu siły nabywczej (PPP). Bo każdy Polak średnio ma majątek wart 128 tys. zł. Z tym, że kluczowe jest tu słowo „średnio”: o ile 1 proc. polskich krezusów kontroluje średnio majątek wart 3,9 mln zł, a każdy członek grupy najbogatszych 10 proc. ma średnio prawie 800 tys. zł, o tyle połowa Polaków żyje na minusie. Średni majątek Polaka w tej grupie to minus 1802 złote.
Dane grupy Piketty’ego mocno różnią się od szacunków polskich badaczy, którzy zakładali, że w rękach najbogatszych 10 proc. znajduje się 50 proc., a nie 60 proc. majątku Polski. Dr Brzeziński podkreśla, że badania tego typu są obarczone marginesem błędu.
„Dla Polski są to nowe oszacowania i nowe metody i z tego punktu widzenia trzeba być ostrożnym w ocenie.”
Ale nawet jeśli statystyka nieco przekłamuje obraz rzeczywisty, to różnice mogą być na poziomie 2-5 pkt proc.
