Świeżo upieczony tata pyta w zespole o wolne na opiekę nad dzieckiem. Jednak czy należy mu udzielić urlopu ojcowskiego, czy rodzicielskiego? Choć obie nazwy brzmią podobnie, w praktyce są to dwa zupełnie różne uprawnienia. Tłumaczymy, jaka jest różnica między urlopem ojcowskim a rodzicielskim.
Urlop rodzicielski – komu i w jakim wymiarze przysługuje?
Urlop rodzicielski to świadczenie, które przysługuje obojgu rodzicom – zarówno matce, jak i ojcu dziecka. Zasady jego udzielania i wykorzystania reguluje Art. 1821a Kodeksu pracy.
Urlop rodzicielski pozwala na wydłużenie opieki nad dzieckiem po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Można korzystać z niego elastycznie – do końca roku kalendarzowego, w którym podopieczny skończy 6 lat. Pracownicy mogą wykorzystać go jednorazowo lub podzielić maksymalnie na 5 części. Co więcej, rodzice mogą być na urlopie rodzicielskim jednocześnie. Czasem komplikuje to sytuację kadrową, ale jest prawem, które należy respektować.
Wymiar urlopu rodzicielskiego
Wymiar urlopu rodzicielskiego zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. W przypadku jednego dziecka rodzice mogą wykorzystać łącznie 41 tygodni urlopu. Gdy na świat przychodzi dwoje maluchów, wymiar ten wydłuża się do 43 tygodni. Warto pamiętać, że są to tygodnie do podziału między oboje rodziców.
Zarówno mama, jak i tata mają wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, którego nie mogą przekazać drugiemu rodzicowi. To rozwiązanie ma zachęcać oboje rodziców do aktywnego uczestnictwa w opiece nad dzieckiem.
Czym jest urlop ojcowski? Podstawa prawna
Urlop ojcowski jest udzielany ojcom na mocy art. 1823 Kodeksu pracy. Ma na celu umożliwienie im uczestnictwa w pierwszych chwilach życia dziecka. W przeciwieństwie do urlopu rodzicielskiego, który mogą dzielić między sobą oboje rodzice, urlop ojcowski jest uprawnieniem przysługującym tylko pracownikowi-ojcu.
Wymiar urlopu ojcowskiego
Urlop ojcowski jest znacznie krótszy niż urlop rodzicielski. Jego wymiar to 2 tygodnie, czyli 14 dni kalendarzowych. Jest to czas przeznaczony wyłącznie na sprawowanie opieki nad nowym członkiem rodziny. Tata może wykorzystać ten czas jednorazowo (pełne 2 tygodnie) lub podzielić go na dwie części, przy czym żadna z nich nie może być krótsza niż tydzień. Dla pracodawcy oznacza to krótkoterminową, ale przewidywalną nieobecność pracownika.
Urlop ojcowski przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. W przypadku adopcji termin ten liczy się od dnia uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.
Jak skorzystać z urlopu ojcowskiego?
Wspomniany art. 182³ § 2 Kodeksu pracy wskazuje, że pracownik-ojciec musi złożyć wniosek do pracodawcy w terminie nie krótszym niż 7 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z urlopu. Dokument ten może być przekazany pracodawcy zarówno w tradycyjnej formie papierowej, jak i elektronicznej.
Sam wniosek, aby był kompletny, powinien zawierać dane pracownika i pracodawcy, miejscowość i datę, a przede wszystkim prośbę o udzielenie urlopu. Należy w nim wskazać imię i nazwisko dziecka oraz datę jego urodzenia. Pracownik musi też określić wymiar urlopu (np. tydzień lub dwa) oraz dokładne daty jego rozpoczęcia i zakończenia. Do dokumentu załącza się odpis skrócony aktu urodzenia dziecka.
Urlop rodzicielski to uprawnienie pracowników-rodziców dające więcej czasu spędzonego z nowym członkiem rodziny. Urlop ojcowski jest krótszy, dlatego z perspektywy pracodawcy nie stanowi większego problemu związanego z zastępstwem. Jednak pracownikowi korzystającemu z któregokolwiek z tych uprawnień przysługuje wynagrodzenie. W przypadku urlopu ojcowskiego wynosi ono 100% podstawy wymiaru składek, a w przypadku rodzicielskiego 70% podstawy wymiaru składek.
