Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej: MSSF 17 „Umowy ubezpieczenia”, obowiązuje europejskie zakłady ubezpieczeń od 1 stycznia 2023 r. Zatwierdzony pięć lat temu przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB), zastąpił dotychczasowy, przejściowy standard MSSF 4. W zamierzeniu twórców, nowy standard ma przede wszystkim ujednolicić sprawozdawczość finansową ubezpieczycieli, poprawiając jej użyteczność i transparentność dla odbiorców. Ma to ułatwić porównywanie sprawozdań zakładów ubezpieczeń oraz lepiej obrazować wpływ czynników ekonomicznych na kondycję finansową prowadzonej działalności.
– Wdrożenie MSSF 17 było dla całej branży ubezpieczeniowej poważnym wyzwaniem, wymagającym ogromnej pracy zarówno zespołów księgowości, aktuariatu, kontrolingu, jak i zarządzania oraz zespołów informatycznych. Dziś kluczowa dla nas jest komunikacja z interesariuszami, zwłaszcza inwestorami, analitykami i mediami, by precyzyjnie wyjaśnić, jak w praktyce MSSF 17 wpływa na zmianę prezentacji wycen i danych ubezpieczeniowych i jak je właściwie interpretować. Tym bardziej, że jednocześnie dokonujemy aktualizacji głównych miar strategii Grupy PZU, by uwzględnić znaczące zmiany w otoczeniu makroekonomicznym, które nastąpiły od czasu jej opracowania, w szczególności dotyczące poziomu stóp procentowych – mówi Tomasz Kulik, członek zarządu PZU i dyrektor finansowy (CFO).
Jak podkreśla CFO, Grupa PZU na półmetku strategii na lata 2021 – 2024 zrealizowała już 55-60% inicjatyw strategicznych. Znaczne zaawansowanie w wykonaniu strategii „Potencjał i rozwój” ma wymierne, pozytywne przełożenie na generowane przez ubezpieczyciela wyniki finansowe.
Przychody z ubezpieczeń zamiast składki przypisanej
Zgodnie z MSSF 17, wykazywane przychody mają odzwierciedlać świadczone usługi, uwzględniać ryzyka, w tym niefinansowe, ujawniać przyszłe wartości zysku dla długoterminowych produktów, a szacunki przepływów pieniężnych będą aktualizowane na bazie bieżących założeń, a nie historycznych. Nową pozycją będą umowy reasekuracji biernej, wyceniane odrębnie od umów ubezpieczenia. Rozdzielone i prezentowane osobno będą także wyniki działalności ubezpieczeniowej i inwestycyjnej. Prezentacja danych w sprawozdaniach zmieni się więc zarówno z punktu widzenia strukturalnego (pozycje sprawozdawcze) jak i finansowego (wycena).
Najpopularniejszy dotąd wskaźnik obrazujący rozwój biznesu ubezpieczeniowego – składka przypisana brutto, zostaje zastąpiony nową miarą – przychodami brutto z ubezpieczeń. Składka przypisana nie będzie już wykazywana bezpośrednio w sprawozdaniach skonsolidowanych wg MSSF 17, ale Grupa PZU będzie wciąż obserwowała i wyliczała ten miernik finansowy, by zachować możliwość porównań historycznych i do całego rynku, a także na potrzeby raportowania do KNF.
Dla przykładu, Grupa PZU w 2022 r. zanotowała przypis składki na poziomie 26,7 mld zł. Gdyby zastąpić to przychodami z ubezpieczeń wg MSSF 17, wyniosłyby one 24,8 mld zł. W aktualnej strategii celem na rok 2024 było osiągnięcie przypisu składki w wysokości 26,2 mld zł. Teraz ten miernik zostaje zastąpiony przychodami z ubezpieczeń w wysokości 28 mld zł. Oznacza to, że – wg MSFF 17 – Grupa PZU prognozuje wzrost przychodów z ubezpieczeń w pozostałej jeszcze, dwuletniej perspektywie strategii o 13%.
Podstawowymi miernikami rentowności ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych oraz ubezpieczeń na życie pozostają – odpowiednio – wskaźnik mieszany COR oraz marża operacyjna, ale sposób ich wyliczania zostanie dopasowany do nowych miar wprowadzonych przez MSSF 17.
W przypadku istotnych dla Grupy PZU przychodów w filarze zdrowie, realizacja celu strategicznego w ramach działalności ubezpieczeniowej (prowadzonej głównie przez PZU Życie w formie grupowych dodatków do ubezpieczeń ochronnych) będzie nadal mierzona przy pomocy składki przypisanej. Wdrożenie nowego standardu nie powoduje weryfikacji celu strategicznego na rok 2024 (przychody w filarze zdrowie na poziomie 1,7 mld zł).
Alokacja przychodów z działalności lokacyjnej będzie oparta na rzeczywistych dochodach z lokat poszczególnych portfeli inwestycyjnych, zgodnie z ich przeznaczeniem i wyceną odzwierciedlająca konkretną strategię inwestycyjną, a prezentowane będą one w podziale pod kątem ryzyka na portfel na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych oraz portfel nadwyżkowy.
Zaktualizowane mierniki, te same cele
Wdrożenie MSSF 17 nie ma wpływu na strategię Grupy PZU w obszarach produktów, dystrybucji, polityki cenowej czy na alokację kapitału dla realizacji kluczowych przedsięwzięć biznesowych. Nie zmienia też niczego w zakresie utrzymania wysokiej zdolności Grupy do generowania wartości i kapitału ani podtrzymania obecnej, atrakcyjnej dla akcjonariuszy polityki dywidendowej.
– Kontynuujemy zaplanowane działania strategiczne i zakładamy osiągnięcie rezultatów bardziej ambitnych niż pierwotnie zakładane. Wdrażane zmiany w sprawozdawczości oraz zmiany warunków makroekonomicznych nie mają wpływu na strategiczne kierunki i cele. Skutkują innym podejściem do wyceny i oceny tych samych zdarzeń ubezpieczeniowych, jednocześnie proponując dodatkowe narzędzia i mierniki efektywności poszczególnych segmentów operacyjnych. Przekłada się to na konieczność zastąpienia niektórych miar nowymi lub rekalibracji poszczególnych poziomów odniesienia. Część głównych miar strategii, jak np. wskaźnik Wypłacalność II, pozostaje na niezmienionym poziomie – wyjaśnia Tomasz Kulik.
Jak w praktyce nowy standard i zmiany czynników makroekonomicznych wpływają na aktualizację strategicznych KPI? Poza wspomnianymi wcześniej nowymi miarami oraz ich inną wyceną, zmiany skutkują aktualizacją projekcji finansowych, w tym najważniejszej z nich – prognozowanego zysku na rok 2024. Szacujemy, że Grupa PZU powinna osiągnąć w 2024 roku zysk netto przypisany właścicielom jednostki dominującej na poziomie 4,3 mld zł (wobec poziomu ustalonego pierwotnie w strategii 3,4 mld zł).
Nowy standard ma też istotny wpływ na bilans. Zgodnie z nim, wartość kapitałów własnych Grupy PZU przypadających właścicielom jednostki dominującej na dzień 1 stycznia 2022 r. byłaby wyższa o 5,1 mld zł (22,2 mld zł), głównie ze względu na inne podejście do wyceny umów ubezpieczenia i reasekuracji. Natomiast na dzień 31 grudnia 2022 r. kapitały byłyby wyższe o dodatkowo od 3,5 do 4 mld zł, przede wszystkim z powodu wzrostu stóp procentowych wolnych od ryzyka w ciągu ub.r.
Mimo wyższego zaktualizowanego wyniku finansowego w roku 2024, znaczący wzrost wyceny kapitałów powoduje spadek zwrotu na kapitale (ROE). W związku ze specyfiką MSSF 17 w zakresie ujmowania wpływu stóp procentowych, część ubezpieczycieli wprowadziło nowy miernik – skorygowany zwrot na kapitale (aROE), obliczany na bazie kapitału z wyłączeniem pozostałych całkowitych dochodów z działalności ubezpieczeniowej (obrazujących m. in. wpływ zmian makro na wysokość kapitałów Grupy PZU), co zapewnia większą stabilność nowego miernika. Zakładany na rok 2024 aROE wynieść ma 15,5%.
W przypadku niektórych celów strategicznych, MSSF 17 nie ma wpływu na ich wartość, natomiast zmiana założonego parametru liczbowego wynika wyłącznie z uwzględnienia zmian w otoczeniu, jakie zaszły od czasu przyjęcia nowej strategii dwa lata temu. Istotny wzrost stóp procentowych to główny powód zwiększenia planowanej na rok 2024 kontrybucji banków (Banku Pekao i Alior Banku) do wyniku netto Grupy PZU z 800 mln zł do 1 mld zł.
