Większość Europejczyków od lat utrzymuje swoje tradycyjne wzorce picia alkoholu, niezależnie od zachodzących zmian społeczno-ekonomicznych i politycznych. Ma to wpływ na zdrowie publiczne w poszczególnych krajach.
Zgodnie z raportem opracowanym przez badaczy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), w którym przeanalizowano dane dotyczące konsumpcji alkoholu w Europie w latach 2000-2019, w krajach europejskich zachodzą niewielkie zmiany w preferencjach dotyczących rodzajów spożywanego alkoholu oraz w zachowaniach związanych z jego konsumpcją.
Zobacz też: Zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach. Resort zdrowia ma gotowy projekt
Wino, piwo czy mocny alkohol?
Badacze opracowali wzorce spożywania alkoholu i według nich zaklasyfikowali europejskie kraje. Pierwsza grupa to kraje winiarskie, do których należą Francja, Grecja, Portugalia, Włochy i Szwecja. Wino jest w tych państwach dominującym trunkiem, spożywanym często podczas posiłków, a picie do upojenia zdarza się rzadko.
Drugą kategorią są kraje piwne, które charakteryzują się wysoką konsumpcją piwa, umiarkowaną konsumpcją wysokoprocentowych alkoholi i częstym spożywaniem alkoholu przez turystów. Do nich zaliczono Austrię, Danię i Niemcy.
Następną grupą są kraje mieszane, do których należy Polska, Czechy, Słowacja, Chorwacja, Węgry i Rumunia. W tych państwach najwyższą konsumpcję stanowi piwo, picie do upojenia jest częste oraz widoczne jest wysokie spożycie mocnych alkoholi.
Kolejna klasyfikacja to grupa krajów lubujących się w alkoholach wysokoprocentowych. Cechują się one najwyższą liczbą abstynentów, ale także wysoką liczbą osób regularnie spożywających mocne alkohole. Do tej grupy zalicza się Ukraina, Bułgaria i Cypr.
W czwartej grupie znalazły się kraje nadbałtyckie: Estonia, Łotwa i Litwa. Tutaj widać wysoką konsumpcję alkoholi wysokoprocentowych i piwa, ale niskie wskaźniki picia do upojenia.
Piątą grupę krajów charakteryzuje wysoka konsumpcja różnych rodzajów alkoholu i picie do upojenia. Finlandia, Islandia, Irlandia i Malta mają najwyższy odsetek osób pijących oraz najwięcej przypadków picia do upojenia.
Picie w Europie bez zmian
W ciągu całego okresu badawczego, 20 z 30 analizowanych krajów pozostało w tych samych grupach, co wskazuje na silne utrwalenie kulturowych wzorców picia. Daniela Correia, główna autorka badania z regionalnego biura WHO na Europę, podkreśla, że tradycyjne preferencje napojów alkoholowych oraz normy społeczne odgrywają znaczącą rolę w stabilności tych wzorców.
Niektóre kraje zmieniały jednak przynależność do określonych schematów picia. Średnio pięć z 30 krajów zmieniało wzorce pomiędzy kolejnymi punktami pomiarowymi.
Na przykład na przełomie tysiącleci zidentyfikowano schemat dla krajów o względnie niskiej konsumpcji alkoholu. Taki opis w 2000 roku obejmował Grecję, Islandię, Maltę, Norwegię, Polskę, Słowenię i Szwecję. Wzorzec ten reprezentował 13,4 proc. dorosłej populacji, ale później zanikł. Oprócz tej zmiany, jedyną różnicą w porównaniu do 2010 roku była przynależność Luksemburga, który w 2000 roku został sklasyfikowany jako kraj winiarski.
W 2010 roku było więcej państw winiarskich, z dziewięcioma krajami przypisanymi do tego wzorca. Należały do nich jeszcze Malta, Hiszpania, Islandia i Norwegia, oprócz pierwotnych pięciu krajów. Wzorzec krajów o wysokiej konsumpcji piwa i niskiej konsumpcji spirytusu w Europie Centralnej i Zachodniej zmniejszył się wtedy do Austrii, Belgii, Danii, Niemiec i Holandii. Słowenia była z kolei bliżej krajów o wysokiej konsumpcji piwa i dużej liczbie epizodów ciężkiego picia, a Ukraina była w grupie krajów o wysokiej konsumpcji spirytusu i innych napojów alkoholowych, w skład której wchodziły wszystkie byłe kraje Związku Radzieckiego.
W 2015 roku wzorce picia były bardzo podobne do tych z 2019 roku. Jedyna zmiana dotyczyła Szwecji, która pasowała bardziej do grupy krajów o wysokiej konsumpcji piwa i niskiej konsumpcji spirytusu w Europie Centralno-Zachodniej.
Poniższa mapa pokazuje jak zmieniały się wzorce związane z piciem alkoholu w poszczególnych krajach w latach 2000- 2019:
Szkody zdrowotne związane z alkoholem: Polska wysoko w zestawieniu
Badanie wskazuje również na zdrowotne konsekwencje spożycia alkoholu w zależności od wzorców picia.
W 2019 roku zaobserwowano istotne powiązania między wzorcami picia, a wskaźnikami zgonów oraz utratą lat życia skorygowanych o niepełnosprawność z powodu alkoholu. Wzorzec krajów o wysokiej konsumpcji alkoholi wysokoprocentowych i innych napojów alkoholowych w Europie Wschodniej miał najwyższe średnie obciążenie zdrowotne.
Najwyższe średnie obciążenie zdrowotne z powodu spożycia alkoholu odnotowano w Ukrainie. W czołówce pod tym względem znalazła się także Łotwa, Litwa i Estonia. Na 5. miejscu w zestawieniu uplasowała się Rumunia, a tuż za nią na pozycji szóstej Polska. Za Polską ustawiły się dalej kraje z tej samej grupy: Słowacja, Węgry i Czechy. Najniższe obciążenie zdrowotne z powodu spożycia alkoholu wykazał Cypr.
Chcesz być na bieżąco? Subskrybuj 300Sekund, nasz codzienny newsletter!
Dr Jürgen Rehm, współautor badania z Uniwersytetu Toronto, zaznacza, że mimo powszechnego przekonania o zmianach w zachowaniach związanych z piciem w poszczególnych krajach, wyniki pokazują były one niewielkie. Rehm podkreśla, że alkohol jest integralną częścią życia europejskiego, co czyni trudnym wprowadzanie nowych zwyczajów w spożywaniu alkoholu.
Badacze sugerują, że polityki publiczne powinny uwzględniać kulturowe aspekty konsumpcji alkoholu, jednocześnie dążąc do ograniczenia jego spożycia.
Czytaj także:
- Ceny wódki w Polsce nie potrzebują promocji. Alkohol drożeje wolniej niż chleb
- Nocna prohibicja, czyli bezpieczeństwo kontra zyski. Spór o zakaz sprzedaży alkoholu
- Ponad 200 butelek wódki za przeciętną pensję. Polacy piją za dużo i umierają [WYWIAD]
