Ponad 47 tys. osób umarło w Europie z powodu upałów w 2023 roku, wynika z najnowszych danych. Stary Kontynent ociepla się szybciej niż świat ogółem.
Według najnowszych badań przeprowadzonych przez Barcelona Institute for Global Health (ISGlobal), w 2023 roku w Europie odnotowano ponad 47 000 zgonów związanych z falami upałów. Wyniki badania, opublikowane w prestiżowym czasopiśmie Nature Medicine, wskazują, że był to drugi najwyższy wskaźnik śmiertelności spowodowanej wysokimi temperaturami w ostatniej dekadzie.
Lato zabija Południe Europy
Rok 2023 zapisał się w historii jako najcieplejszy na świecie, a w Europie jako drugi najcieplejszy. Naukowcy z ISGlobal wykorzystali dane dotyczące temperatury i śmiertelności z 823 regionów w 35 krajach europejskich, aby oszacować liczbę zgonów związanych z upałami w każdym regionie.
W przeciwieństwie do lata roku 2022, kiedy ekstremalne temperatury utrzymywały się przez dłuższy okres, w 2023 roku zaobserwowano dwa główne epizody wysokich temperatur: w połowie lipca i pod koniec sierpnia. Te dwa okresy odpowiadały za ponad 57 proc. szacowanej śmiertelności, co przełożyło się na ponad 27 000 zgonów.
Najbardziej dotknięte tym zjawiskiem zostały kraje Europy Południowej. Po uwzględnieniu liczby ludności, najwyższe wskaźniki śmiertelności odnotowano w Grecji (393 zgony na milion mieszkańców), Bułgarii (229), Włoszech (209), Hiszpanii (175), Cyprze (167) i Portugalii (136). Kobiety i osoby starsze są bardziej narażone na negatywne skutki upałów. Wskaźnik śmiertelności związanej z wysokimi temperaturami był aż o 55 proc. wyższy u kobiet niż u mężczyzn. Dla osób powyżej 80 roku życia wskaźnik był aż o 768 proc. niż w grupie wiekowej 65-79 lat.
Autorzy badania zwracają uwagę, że rzeczywista liczba ofiar upałów może być jeszcze wyższa. Ze względu na brak codziennych, jednorodnych rejestrów śmiertelności w 2023 roku, naukowcy musieli opierać się na tygodniowych danych z Eurostatu. Szacują, że faktyczna liczba zgonów związanych z upałami mogła sięgnąć nawet 58 000 w badanych 35 krajach.
Granice przyzwyczajania się do upałów
Interesującym aspektem badania jest analiza adaptacji społeczeństw europejskich do rosnących temperatur. Naukowcy porównali dane z różnych okresów (2000-2004, 2005-2009, 2010-2014 i 2015-2019) i doszli do wniosku, że gdyby temperatury z 2023 roku wystąpiły w okresie 2000-2004, liczba zgonów mogłaby przekroczyć 85 000, czyli byłaby o 80 proc. wyższa niż przy obecnej wrażliwości na upały.
– Nasze wyniki pokazują, że w obecnym stuleciu miały miejsce procesy adaptacji społecznej do wysokich temperatur, które radykalnie zmniejszyły podatność na upały i śmiertelność związaną z upałami ostatnich lat, zwłaszcza wśród osób starszych – komentuje współautorka badania Elisa Gallo z ISGlobal.
Gallo dodaje, że od 2000 roku minimalna temperatura śmiertelności – optymalna temperatura z najniższym ryzykiem śmiertelności – stopniowo wzrastała na całym kontynencie, z 15°C w latach 2000-2004, do 17,7°C w latach 2015-2019. Wskazuje to na rosnącą odporność społeczeństw europejskich na wysokie temperatury.
Badacze zwracają uwagę na alarmujące tempo ocieplania się klimatu w Europie. W 2023 r. prawie połowa dni przekroczyła próg 1,5°C ustalony w „Porozumieniu paryskim”, a Europa ociepla się w tempie dwukrotnie szybszym niż średnia światowa. Prognozy klimatyczne wskazują, że limit 1,5°C prawdopodobnie zostanie przekroczony przed 2027 r.
Badanie pokazuje, że mimo postępującej adaptacji społeczeństw do wyższych temperatur, ekstremalne upały nadal stanowią poważne zagrożenie, szczególnie dla najbardziej wrażliwych grup populacji. Eksperci podkreślają pilną potrzebę dalszych działań adaptacyjnych i łagodzących skutki zmian klimatycznych w Europie.
(oprac. katmok)
Warto przeczytać:
- Szkodniki uwielbiają upały. Szarańcza wędrowna już niszczy uprawy w Europie, Polska może być następna
- Wypadki przy pracy i miliardy dolarów strat. Upały to nie tylko gorsze samopoczucie
- Rekordowe upały dały do myślenia. Polacy są gotowi dopłacić do zielonej transformacji
- Upały obniżają PKB Warszawy. W kolejnych latach może być tylko gorzej
- Upały w Europie zmieniają nawyki turystów. Południe może na tym stracić
- Upały to śmiertelne zagrożenie. Najbardziej narażone osoby starsze i kobiety
