W 2023 r. stwierdzono ponad 40 tys. przestępstw kradzieży w sklepach. Tak wynika z danych Komendy Głównej Policji. Oznacza to wzrost o 22,2 proc. w stosunku do 2022 r.
Dodatkowo ujawniono blisko 279 tys. wykroczeń kradzieży. To z kolei o 16,9 proc. więcej niż rok wcześniej. Komentujący te dane eksperci uważają, że w tym roku sytuacja raczej się nie poprawi, bo przede wszystkim na rynku nic się nie zmieniło.
Efekt zarówno wciąż rosnących cen, ubożenia społeczeństwa, jak i działalności wyspecjalizowanych grup przestępczych wciąż mocno działa. Do tego podniesienie w ub.r. do 800 zł progu, od którego czyn uważany jest za przestępstwo jeszcze bardziej komplikuje sytuację. W konsekwencji dalej będziemy obserwować wzrost liczby kradzieży, co odczują nie tylko sieci handlowe, ale też ich klienci – bo to na nich zostanie przerzucony cały ciężar tego procederu.
Wzrost liczby kradzieży sklepowych widać już od kilku lat, utrzymanie trendu także w 2023 r. potwierdzają najnowsze dane Komendy Głównej Policji (KGP). Wynika z nich, że liczba przestępstw kradzieży wzrosła rdr. o 22,2 proc. i przekroczyła 40 tys. To przypadki, gdy skradziony został towar o wartości do 500 zł. Jednak w październiku 2023 r. podniesiono ten pułap do 800 zł. Z kolei wykroczeń czy kradzieży towarów poniżej tego poziomu było w 2023 r. niemal 279 tys. To o 16,9 proc. więcej niż rok wcześniej.
Kto co kradnie?
– Przestępstw kradzieży dokonują zarówno drobni sprawcy, jak i grupy zorganizowane. Te ostatnie bardziej zainteresowane są przedmiotami, które są traktowane jako luksusowe. Dotyczy to ubrań, perfum i sprzętu elektronicznego – mówi prof. Jadwiga Mazur z Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa. – Drobni sprawcy zazwyczaj stale dokonują tego przestępstwa, ale też bywa, że okazjonalni złodzieje kradną z powodu deficytów finansowych – dodaje prof. Mazur.
Eksperci zgodnie podkreślają, że walka z tym zjawiskiem jest o tyle trudna, iż państwo jest dość bierne. Dodatkowo podniesienie kwoty, od której kradzież jest przestępstwem, zdecydowanie nie pomogło, a wręcz wywołało przeciwny efekt. Jednak opinia, że to nie bieda, a chęć zarobku popycha do takiej działalności, nie jest jedyną.
– Są trzy grupy osób dokonujących tzw. kradzieży sklepowych. Największa obejmuje ludzi o najniższym statusie materialnym, którzy dopuszczają się takich czynów z pobudek czysto egzystencjalnych – stwierdza Maciej Wróblewski, wykładowca Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa, podinspektor Policji w stanie spoczynku. – Drugą grupę stanowią drobni przestępcy kradnący towary luksusowe, np. perfumy czy mniejszy sprzęt elektroniczny, a trzecią tworzą kleptomani oraz nastolatkowie chcący popisać się przed rówieśnikami – wylicza ekspert.
Czytaj także: Cios w cyberprzestępców. AI trzykrotnie przyspiesza wykrywalność złośliwego oprogramowania
Nie można nie zauważyć, że również inflacja jest jednym z powodów popychających Polaków do kradzieży, podobnie jak i będące jej efektem ubożenie społeczeństwa. Na większe przyzwolenie na kradzieże składa się też kilka innych czynników – od braku poczucia bezpieczeństwa ekonomicznego po niepewność jutra. W efekcie skala zjawiska rośnie i nic nie wskazuje, by to miało się zmienić.
Skala kradzieży
– Dane dotyczą tylko zgłoszonych przypadków kradzieży, ale skala jest znacznie większa. Sieci handlowe zazwyczaj nie ujawniają informacji na temat kradzieży. Wynika to m.in. z obawy, iż wizerunek sklepu, w którym łatwo można coś ukraść, mógłby zachęcić kolejne osoby do takich czynów – komentuje prof. Robert Socha. – Ubożejące polskie społeczeństwo chce nadal żyć na takim poziomie jak przed inflacją. Niestety brak finansów powoduje, że niektórzy zaczynają kraść, aby utrzymać wcześniejszy poziom życia – zaznacza prof. Socha.
Według różnych szacunków, obecnie tylko 10 proc. kradzieży (przestępstw i wykroczeń łącznie) jest ujawnianych, o czym informuje Robert Biegaj, ekspert rynku retailowego z Grupy Offerista. – Jeśli rzeczywiście tak jest, to liczba przestępstw kradzieży nie przekracza wcale 40 tysięcy, tylko jest sporo większa. A to jest już naprawdę ogromna ilość, stanowiąca milionowe straty dla handlu. I tutaj trzeba sobie jasno powiedzieć, że są one oczywiście przerzucane na uczciwych konsumentów, bo innego mechanizmu w tej kwestii nie ma. Sieci handlowe nie mogą przecież dopłacać do interesu – alarmuje Robert Biegaj.
Policja podaje, że najczęściej występujące kwoty kradzieży w przestępstwach stwierdzonych w 2023 roku to 600 zł – 579 stwierdzonych tego typu czynów. W przypadku kwoty 520 zł stwierdzono 507 przypadków, z kolei 391 zdarzeń dotyczyło kradzieży o wartości 550 zł. Dla kwoty 540 zł ujawniono 389 tego typu kwestii, a dla 640 zł było ich 307. Widać więc, że są to wciąż kwoty poniżej 800 zł, choć taki pułap kradzieży jako przestępstwa obowiązuje już od października ub.r.
Sumowanie wykroczeń
– Dobrym rozwiązaniem pozwalającym na walkę ze złodziejami, którzy starają się kraść towary o takiej wartości, by stanowiły wykroczenie, jest wprowadzona kilka lat temu nowelizacja przepisów prawa karnego. Pozwala ona na tzw. sumowanie się kradzieży sklepowych, będących wykroczeniami w jedno przestępstwo – mówi prof. Socha. – Kilka działań wykonanych w krótkich okresach czasu, z góry zaplanowanych, uważa się za jeden czyn zabroniony. Wówczas można je sumować i uznać za przestępstwo – dodaje ekspert.
W efekcie zamiast traktować dwie kradzieże o wartości np. po 500 zł jako osobne wykroczenia, za które grozi kara grzywny, kwalifikuje się je jako popełnione w warunkach czynu ciągłego przestępstwo kradzieży o wartości łącznej 1000 zł. A to już jest zagrożone karą pozbawienia wolności. Sklepom jednak trudno jest w ten sposób walczyć ze złodziejstwem. Rosnące koszty wynagrodzeń nie pozwalają bez ograniczeń zwiększać choćby służb ochrony.
Bądź na bieżąco z najważniejszymi informacjami subskrybując nasz codzienny newsletter 300Sekund! Obserwuj nas również w Wiadomościach Google.
Z policyjnych statystyk wynika również, że w 2023 r. stwierdzono blisko 223 tys. wykroczeń kradzieży ze sklepów wielkopowierzchniowych, a niecałe 56 tys. – z małopowierzchniowych. – To oczywiście efekt większego przyzwolenia społecznego na kradzieże w dużych placówkach, z reguły międzynarodowych firm. Statystyczny konsument jest przekonany o ich bogactwie i generowanych przez nie wysokich zyskach – uzupełnia ekspert z Grupy Offerista.
– Mniejsze sklepy mogą też bardziej dbać o zabezpieczenie towaru, bo to są już straty drobnych właścicieli. Natomiast sklepy wielkopowierzchniowe mają wliczony większy zakres tego typu strat – zwraca uwagę prof. Jadwiga Mazur. – Placówki wielkopowierzchniowe czy galerie to miejsca, gdzie łatwiej jest dokonać kradzieży zwłaszcza przez sprawne i doświadczone w tym procederze osoby, chociaż tutaj też mamy złodziei okazjonalnych – zaznacza ekspertka. Efekt to straty dla właścicieli, ale też wzrastające poczucie niemocy w walce ze sprawcami, zwłaszcza jeśli nie ma możliwości inwestycji w ochronę, monitoring lub dodatkowy personel.
Zmian na lepsze nie będzie
– Prognozuję dalszy wzrost kradzieży sklepowych, a powody tego pozostaną te same, co wcześniej. Na pewno to nie wysokość ewentualnej kary za przestępstwo lub wykroczenie powinna być priorytetem, lecz jej nieuchronność. Poza tym kwestia ustalenia granicy kwotowej pomiędzy przestępstwem a wykroczeniem jest jedynie manipulacją statystyczną – analizuje Maciej Wróblewski. I dodaje, że bez względu na kwotę, jaka określała granicę pomiędzy przestępstwem a wykroczeniem, najwięcej kradzieży kwotowo mieściło się w ramach odpowiedzialności za wykroczenie.
Robert Biegaj także nie spodziewa się zmian na lepsze, ponieważ wprowadzone w ubiegłym roku nowe przepisy będą raczej sprzyjać wzrostowi kradzieży niż do tego zniechęcać. – Co więcej, nie widać wielkiej woli państwa do walki z tym zjawiskiem i tutaj wcale nie chodzi o zaostrzanie kar. Raczej pozostawia się to samym sklepom, które de facto nie do końca radzą sobie z tym problemem – mówi ekspert z Grupy Offerista. – W kwestii wykroczeń może nastąpić delikatny spadek, bo słabnie też inflacja, a to był główny motor napędowy w tym przypadku, jednak taki scenariusz nie jest również do końca pewny, bo eksperci prognozują, że w drugiej połowie roku drożyzna znowu może wzrosnąć – dodaje Biegaj.
Eksperci zwracają też uwagę na możliwość jeszcze jednego negatywnego scenariusza. Osoby, które w czasach wysokiej inflacji kradły z biedy i poprawiły swoją sytuację finansową, mogą nie do końca chcieć zrezygnować z tego procederu. – Jeśli nikt ich nie złapał na gorącym uczynku, to mogą uważać takie zajęcie za bezpieczne. Mogą też żyć w przeświadczeniu, że nic złego nie robią. I ten wątek warto szerzej obserwować w tym roku – podsumowuje Robert Biegaj.
Polecamy:
- Pranie pieniędzy, wylesianie, handel zwierzętami. Przestępczość środowiskowa to wielki biznes
- Klienci w 2023 roku rzadziej odwiedzali sklepy. Ten trend może się utrzymać
- Ceny w sklepach urosły mniej, niż spodziewali się ekonomiści. Dalszego wyhamowania jednak nie będzie
