Wysoka temperatura powietrza to nie tylko fizyczny dyskomfort. To także realne obciążenie organizmu, który intensywnie pracuje, by ograniczyć wzrost temperatury wewnątrz ciała. Skutki jego przeciążenia mogą być poważne.
Efekty wpływu wysokich temperatur na organizm człowieka to częsty temat badań naukowych. Jedną z analiz opublikowała grupa naukowców z USA, Kanady i Australii. W swoim artykule przypominają oni, że w krajach o wysokich dochodach upał jest jedną z głównych przyczyn zgonów powiązanych z pogodą.
– Oprócz wysokiej śmiertelności, upały i ekstremalne upały są powiązane ze zwiększoną liczbą wizyt na ostrych dyżurach i przyjęć do szpitala, zwiększoną liczbą zgonów z powodu chorób układu krążenia i innych chorób, problemami ze zdrowiem psychicznym, niekorzystnymi wynikami ciąży i porodu oraz zwiększonymi kosztami opieki zdrowotnej – czytamy w opracowaniu.
Jak ciało reaguje na upał?
Co do zasady, ludzki organizm reaguje na wysoką temperaturę otoczenia na dwa sposoby, wskazują naukowcy. Pierwszy to rozszerzanie naczyń krwionośnych i przekierowanie przepływu krwi w stronę skóry. Drugi to wydzielanie potu, który następnie odparowuje i usuwa ciepło z ciała.
Bardziej intensywna praca układu krwionośnego powoduje szybsze i bardziej intensywne pompowanie krwi przez serce i zwiększa zapotrzebowanie naczyń wieńcowych na tlen. U osób z problemami zdrowotnymi dotyczącymi serca zwiększa to ryzyko dalszego pogorszenia stanu zdrowia, w tym zawału czy zapaści. Mechanizm rozszerzania naczyń krwionośnych odpowiada też za obrzęki, których doświadcza wiele osób w czasie upałów.
Czytaj też: Rekord co miesiąc przez ponad rok. Czerwiec był kolejnym wyjątkowo ciepłym miesiącem
Pocenie się może z kolei prowadzić do odwodnienia organizmu, jeśli człowiek nie uzupełnia płynów w wystarczającym stopniu. Odwodnienie zmniejsza objętość krwi, co może zwiększyć obciążenie układu sercowo-naczyniowego i przyczynić się do nadmiernego obciążenia nerek, a w efekcie – możliwej niewydolności tego organu.
Upał to dla organizmu także ryzyko przekroczenia zdolności jego regulacji cieplnej. W efekcie może dojść do udaru cieplnego, który – jeśli nie jest leczony – może być nawet śmiertelny. Związany z tym wzrost temperatury ciała do 39-40°C w połączeniu z niedokrwieniem i zwiększonym zapotrzebowaniem na tlen w naczyniach krwionośnych mogą powodować uszkodzenie komórek, tkanek lub narządów. Najbardziej narażone na to ryzyko są mózg, serce, nerki, jelita, wątroba i płuca.
Czynniki zwiększające wpływ upału
Zdolność organizmu do regulacji cieplnej rozwija się z wiekiem. Dlatego niemowlęta, a w szczególności noworodki, są szczególnie narażone na ryzyka związane z upałami. W szczególny sposób narażone są też osoby starsze, u których częściej występują choroby układu krążenia i inne problemy zdrowotne. Seniorzy częściej też mieszkają sami i nie mają warunków materialnych do zapewnienia sobie ochłody.
Wpływ upału na ciało człowieka rośnie po alkoholu i zażywaniu narkotyków, zwracają uwagę autorzy artykułu. Niekorzystnie mogą działać też niektóre leki, dlatego naukowcy sugerują, że środowisko medyczne powinno zbadać ich działanie na organizm w wysokich temperaturach.
Wysokie temperatury to nie tylko fizyczne obciążenie dla organizmu. Opracowanie Europejskiej Agencji do spraw Środowiska cytuje badania potwierdzające negatywny wpływ upałów na zdrowie psychiczne. Chodzi tu zarówno o wzrost liczby zachowań agresywnych, jak i samobójstw w okresie ekstremalnych temperatur. Dodatkowo niektóre leki stosowane w psychiatrii mają niekorzystnie skutki uboczne w powiązaniu z upałami.
Jak się chronić?
Biorąc pod uwagę wszystkie skutki zdrowotne lekarze zalecają, by w upały przede wszystkim nawadniać się i unikać długiego przebywania na słońcu. Nawodnieniu służy picie wody wzbogaconej o elektrolity, ale już nie napojów wysokosłodzonych, alkoholu, kawy czy herbaty.
W okresie wysokich temperatur należy też unikać wysiłku fizycznego. Dotyczy to w szczególności chorych na choroby układu krążenia. Wychodząc na zewnątrz warto założyć lekkie, jasne ubrania a skórę posmarować kremem z filtrem.
Raport Europejskiej Agencji do spraw Środowiska zwraca natomiast uwagę na odpowiedzialność władz i instytucji. Miasta powinny dbać o tereny zieleni, które redukują efekt miejskiej wyspy ciepła. Pracodawcy – zadbać o odpowiednią temperaturę w miejscach pracy.
Polecamy także:
- Ateny odporne na upały? Taki cel postawił sobie burmistrz greckiej stolicy
- Fala ekstremalnych upałów w Japonii. Wysokie temperatury doprowadziły do przeciążenia służb medycznych
- Nie tylko Indie i Grecja, fala upałów również w USA. Skutki zmian klimatycznych coraz bardziej odczuwalne
- Upał, gwałtowne burze i zatrute powietrze. Zmiany klimatu zabijają w pracy
