Rada Unii Europejskiej przyjęła Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji o wartości 17,5 mld euro. Pieniądze mają sprawić, że transformacja energetyczna w UE będzie sprawiedliwa i inkluzywna.
Z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji finansowane będą projekty, które obniżą społeczno-gospodarcze koszty ekologicznej transformacji w UE. Są skierowane dla społeczności w UE zależnych od paliw kopalnych lub wysokoemisyjnych gałęzi przemysłu. Powstał z myślą o regionach, którym potrzebna jest dywersyfikacja lokalnej gospodarki.
Rozporządzenie w tej spraw zostanie opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wejdzie w życie następnego dnia po publikacji.
Regiony węglowe w UE
Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji odpowiada na odmienne problemy regionów Europy związane z zieloną transformacją. Regiony i państwa członkowskie UE zaczynają transformację klimatyczną w różnych punktach wyjścia i z różnymi zasobami.
To narzędzie finansowe ma zapewnić przedsiębiorstwom i pracownikom wsparcie na szczeblu lokalnym. Ma na celu zapobieganie pogłębianiu się różnic poprzez inwestycje na terytoriach, które muszą stopniowo wycofywać produkcję i wykorzystanie węgla, węgla brunatnego, torfu i łupków bitumicznych lub przekształcać silnie zanieczyszczające gałęzie przemysłu.
“Powodzenie Europejskiego Zielonego Ładu zależy od naszych działań na rzecz łagodzenia skutków, jakie niesie on dla podmiotów najbardziej dotkniętych dekarbonizacją gospodarki” – powiedział Nelson de Souza, portugalski minister planowania.
Pieniądze w Funduszu Sprawiedliwej Transformacji
Finansowanie będzie dostępne tylko dla tych regionów, które przedstawią terytorialne plany sprawiedliwej transformacji.
Muszą przygotować je państwa członkowskie wraz z właściwymi władzami lokalnymi i regionalnymi. Planach wskażą najbardziej dotknięte obszary i ich potrzeby w zakresie inwestycji.
Czy region Turowa otrzyma finansowanie z FST? Piszemy o tym tutaj: Turów po orzeczeniu TSUE. Co może teraz zrobić Polska?
“Na całkowitą sumę 17,5 mld euro (w cenach z 2018 roku) składa się kwota 7,5 mld euro na zobowiązania budżetowe na okres 2021–2027 i kwota 10 mld euro z instrumentu Next Generation EU służącego odbudowie udostępniona na lata 2021, 2022 i 2023” – informuje Rada UE.
Państwa członkowskie również dodadzą swoje środki finansowe w programy w ramach FST. Poza tym, mogą one dokonywać przesunięć środków z europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i europejskiego Funduszu Społecznego Plus.
To w sumie blisko 30 mld euro na inwestycje związane ze sprawiedliwą transformacją.
Polska jest największym beneficjentem nowego Funduszu. Może otrzymać z niego nawet 3,5 mld euro. Aby uzyskać pieniądze z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, regiony muszą przedłożyć plany szczegółowo opisujące, jak zamierzają zarządzać zamykaniem kopalń i przekwalifikować pracowników.
Część środków jest jednak zamrożona. Według decyzji podjętej przez szefów rządów państw UE, 50 proc. środków z FST ma zależeć od tego, czy kraj poparł cel neutralności klimatycznej do 2050 roku – a Polska nadal nie zobowiązała się do wdrożenia takiego celu neutralności klimatycznej.
Czytaj też: Bank Światowy doradzi Polsce w sprawiedliwej transformacji regionów węglowych
Jak FST pomoże zdekarbonizować regiony UE?
Funduszu ma pomóc ludziom w dostosowaniu się do nowego modelu gospodarki. Będzie więc ułatwiać znalezienie nowych form zatrudnienia, m.in. poprzez inwestowanie w szkolenia i przekwalifikowanie pracowników i osób poszukujących prac. Ma też oferować wsparcie przy poszukiwaniu pracy oraz środki na rzecz włączenia społecznego.
FST będzie też wspierać małe i średnie przedsiębiorstwa, w tym start-upy, a także tworzenie nowych firm.
Inne rodzaje inwestycji obejmują badania naukowe i innowacje, transfer zaawansowanych technologii, przystępną cenowo energię ekologiczną i magazynowanie energii, obniżenie emisyjności transportu lokalnego, cyfryzację i wzmocnienie gospodarki o obiegu zamkniętym, w tym poprzez zapobieganie powstawaniu odpadów.
Wsparcia nie otrzymają inwestycje związane z elektrowniami jądrowymi, paliwami kopalnymi i wyrobami tytoniowymi.
