Polityka Unii Europejskiej i wynikające z niej przepisy w coraz większym stopniu skłaniają samorządy do myślenia o środowisku i klimacie. Istotna jest także motywacja finansowa. Własną politykę energetyczno-klimatyczną chce mieć także jedno z województw, mówi 300Gospodarce kierownik Działu Gospodarki Niskoemisyjnej w Krajowej Agencji Poszanowania Energii Piotr Kępa.
Kamila Wajszczuk, 300Gospodarka: Na czym polega doradztwo Krajowej Agencji Poszanowania Energii dla samorządów?
Piotr Kępa: Dział Gospodarki Niskoemisyjnej w KAPE zajmuje się doradztwem dla jednostek samorządu terytorialnego, którym pomaga przygotować dokumenty strategiczne. Dotychczas robiliśmy głównie opracowania dla gmin lub miast. Teraz po raz pierwszy pracujemy na poziomie województwa. Obecnie przygotowujemy opracowanie „Polityka Energetyczna Województwa Lubelskiego w perspektywie do 2030 roku”.
W KAPE współpracujemy nie tylko z samorządami, ale i z należącymi do nich ciepłowniami miejskimi. A także z prywatnymi przedsiębiorstwami z branży przemysłowej, budowlanej czy nieruchomości komercyjnych.
Czy to jednostki samorządowe zwracają się do KAPE? Czy może Państwo opracowują jakieś wytyczne?
Współpraca z samorządami odbywa się na kilku płaszczyznach – realizujemy projekty pochodzące z bezpośrednich zapytań, jak również startujemy w przetargach publicznych. JST podejmują współpracę z KAPE także przez różnego rodzaju programy jak np. „Renowacja z gwarancją oszczędności EPC+” realizowany przez NFOŚiGW..
Czytaj też: Co zrobić, by płacić mniej za prąd. Samorządy tną koszty energii i proszą o zmiany przepisów
Jeśli chodzi o wytyczne, przygotowaliśmy m.in metodologię obliczeniową ubóstwa energetycznego, na których gminy mogły się wzorować.
Jakie są główne motywacje jednostek samorządu do tego żeby opracowywać strategie neutralności klimatycznej?
Wynika to z chęci ułożenia polityki energetycznej gmin, czyli posiadania dokumentu, który pozwoli określić zapotrzebowania na media energetyczne oraz wytyczyć główne kierunki zmian. To dokumenty, którymi gminy mogą być zainteresowane, jeśli chcą na przykład pozyskiwać dofinansowania na działania środowiskowe czy energetyczne.
Kolejnym czynnikiem jest całokształt polityki energetycznej i środowiskowej Unii Europejskiej. Chodzi o pakiet Fit for 55 i Europejski Zielony Ład. Uważam, że prawodawstwo krajowe i unijne będzie wymuszać na gminach opracowywanie dokumentów, które będą stanowić dla JST wartość w obszarze tworzenia i zarządzania polityką energetyczną. Doradztwo energetyczne może być odpowiedzią z jednej strony na potrzeby gmin, a z drugiej na unijne regulacje.
Zobacz też: Niedobory wody nie ominą Polski. To jedna z konsekwencji zmian klimatu
Aspekt zmian w prawie z pewnością będzie w najbliższych latach coraz bardziej zauważalny. Mamy chociażby projekt długoterminowej strategii renowacji budynków czy dyrektywę EPBD w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Ciężar termomodernizacji budynków w dużej mierze leży właśnie na gminach, które powinny ten proces nadzorować i wytyczać kierunki. Jest to jednocześnie jeden z priorytetów unijnej polityki. Co za tym idzie, na renowację budynków popłyną duże środki finansowe. W związku z tym motywator finansowy będzie coraz bardziej widoczny. Patrząc na wahania cen energii czy surowców energetycznych, widzimy pewne fluktuacje na rynku.
Jakie główne korzyści samorządy mogą mieć z dostosowania się do celów klimatycznych?
Dla ciepłowni tworzymy dokument, który opisuje poszczególne możliwości odejścia od spalania paliw kopalnych. Transformacja energetyczna według wymogów legislacji unijnej będzie jedną z korzyści, którą ciepłownie oraz pośrednio gmina może odnieść.
Na przykładzie przygotowanego przez KAPE planu zapotrzebowania na energię gminy miejskiej Kraków, stworzyliśmy bardzo szczegółowe scenariusze rozwoju miasta, analizując w sposób szczególny budynki na terenie gminy. Wskazaliśmy, które budynki w pierwszej kolejności należałoby poddać termomodernizacji, przy zachowaniu jak największego pozytywnego efektu energetycznego oraz ekologicznego.
Wykonanie takiego opracowania w sposób rzetelny pozwala określić jakie zapotrzebowanie na media energetyczne ma i będzie miała gmina w przyszłości, w szczególności na energię elektryczną, gaz ziemny oraz ciepło sieciowe. Na podstawie wykonanych analiz jesteśmy w stanie nadać kierunek oraz pokazać z jakim tempem należy termomodernizować budynki czy montować instalacje wykorzystujące odnawialne źródła energii.
A jak może to wyglądać na poziomie województwa?
W przypadku naszego projektu dla województwa lubelskiego, Urząd Marszałkowski określił, że jeden z głównych celów strategicznych, który powinien być wpisany w politykę energetyczną, to osiągnięcie neutralności klimatycznej w perspektywie do 2050 roku. O ile w przypadku jednej gminy jesteśmy w stanie określić, gdzie znajdują się najbardziej newralgiczne punkty, które należy w najbliższych latach zmienić, to w przypadku województwa nie możemy mówić o takim samym poziomie szczegółowości.
Interesuje cię energetyka i ochrona klimatu? Zapisz się na 300Klimat, nasz cotygodniowy newsletter
Możemy natomiast przeanalizować, jakie elektrownie i elektrociepłownie znajdują się na terenie województwa. Jesteśmy też w stanie określić, jak w przyszłych latach będzie kształtować się system gazowniczy. Dodatkowo potrafimy wskazać, które tereny w szczególny sposób nadadzą się na farmy fotowoltaiczne. Przy pewnych założeniach możemy również określić, ile energii można wytworzyć przy realizacji inwestycji w fotowoltaikę, elektrownie wiatrowe czy wodne.
Jesteśmy w stanie z dość dużą dozą szczegółowości uwzględnić poszczególne sektory oraz zaproponować szacunki zapotrzebowania na poszczególne media energetyczne. Przy czym ilość analizowanych danych będzie odpowiednio większa.
Jakie Pan widzi główne wyzwania w związku z polityką klimatyczną samorządów?
Bardzo często dokumenty strategiczne, takie jak założenia do planów zaopatrzenia czy plany gospodarki niskoemisyjnej nie zawierają szczegółowej analizy zasobów budowlanych. Często są pewne braki w określeniu zapotrzebowania na poszczególne media energetyczne. Bez tego nie jesteśmy w stanie określić, w jakim punkcie dana gmina jest, ani kierunków, w których powinna podążać, aby spełnić wymagania legislacyjne. W przypadku województwa jest podobnie. Głównym wyzwaniem, jeśli chodzi o planowanie energetyczne jest powstawanie rzetelnych opracowań i analiz, które by obrazowały stan obecny.
Patrząc całościowo – jednym z głównych problemów polityki energetycznej gmin jest brak jasno określonego stanu obecnego oraz kierunków działań na przyszłe lata. Nie mając konkretnego scenariusza rozwoju miasta pozostawiamy obszar zarządzania energią bez należytej opieki, zamiast odgórnie nim zarządzać.
Polecamy także:
- Śląskie miasta za dekarbonizacją, ale potrzebny plan. Dziś brakuje pomysłu na rozwój regionu [WYWIAD]
- Spaliny nadal duszą polskie miasta. NIK bezlitosna dla samorządów i ich metod ograniczania emisji
- Samorządy nie są przygotowane na „wodny blackout”. Alarmujący raport NIK
- Nie tylko Warszawa czy Kraków. Innowacyjne są też mniejsze miasta [MAPA]
- To nie „betonoza” zagraża zieleni w centrach polskich miast. Gorszy jest brak specjalistów
- Tak miasta inwestują w OZE. To nie tylko ekologia, ale też sposób na tańszy prąd
