Na każde 100 osób w wieku produkcyjnym w Polsce przypada prawie 38 osób, które są już w wieku poprodukcyjnym. Są jednak powiaty, gdzie wskaźnik obciążenia emerytalnego jest znacznie wyższy i zbliża się do 60 osób na 100.
To dane z ostatniego spisu powszechnego, jaki GUS przeprowadził w 2021 roku. I jest to twardy dowód na to, jak szybko Polska się starzeje. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym, przypadająca na osoby w wieku produkcyjnym to tzw. wskaźnik obciążenia emerytalnego. W Polsce wskaźnik ten wyraźnie wzrósł w ciągu ostatnich lat. W ciągu dekady zależność ta wzrosła bardziej niż wyraźnie, bo jeszcze w 2011 roku było to 17 osób w wieku poprodukcyjnym na 100 w wieku produkcyjnym.
Tempo wzrostu widać również dobrze w danych Eurostatu, na podstawie których sporządziliśmy interaktywną grafikę (publikujemy ją poniżej). Rozbieżność w danych Eurostatu i GUS może wynikać z przyjętych definicji. Eurostat bierze pod uwagę osoby w wieku powyżej 65 lat, tymczasem w Polsce wiek emerytalny dla kobiet to 60 lat. I dlatego grupa w wieku poprodukcyjnym w danych GUS może być większa, co powoduje, że sam wskaźnik jest wyższy.
Tendencje jednak w obu przypadkach są takie same. Wskaźnik obciążenia emerytalnego, czyli relacja osób w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym, systematycznie idzie w górę.
Tak starzeje się Polska powiatowa
Sprawdziliśmy jednak, jak starzenie się Polaków wypada w podziale na regiony. Czy też ściślej – na powiaty. Bo fakt, że teraz 38 osób w wieku poprodukcyjnym przypada na 100 osób w wieku produkcyjnym średnio w skali kraju nie oznacza, że wszędzie jest tak samo.
Analizując dane na poziomie powiatów jedno rzuca się w oczy: negatywny trend demograficzny zachodzi wszędzie, tylko nie wszędzie w jednakowym tempie. Nie ma powiatu, który w ciągu 10 lat między spisami powszechnymi odmłodziłby się. Choć różnice między poszczególnymi powiatami są duże. Zarówno pod względem tempa starzenia się, jak i samego poziomu wskaźnika obciążenia demograficznego.
Według danych z najnowszego spisu powszechnego z 2021 roku, najwyższy wskaźnik obciążenia jest w Sopocie. Tam na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada aż 58 w wieku poprodukcyjnym. Na drugim miejscu jest powiat hajnowski (55 osób), a na trzecim Jelenia Góra (53 osoby). Pierwszą dziesiątkę najstarszych powiatów przedstawia tabela poniżej:
Na drugim biegunie jest powiat wrocławski, gdzie 25 osób w wieku poprodukcyjnym przypada na setkę w wieku produkcyjnym. Zaraz za nim jest powiat kartuski (25 osób) i gdański (26). A tak w tabeli wygląda pierwsza dziesiątka najmłodszych powiatów w Polsce:
Kto starzał się najszybciej
Sam wskaźnik policzony na podstawie ostatniego spisu nie pokazuje, gdzie negatywny trend demograficzny zachodził najszybciej. Jak to sprawdzić? My policzyliśmy po prostu zmianę obciążenia w punktach procentowych, jaka zaszła pomiędzy 2011 a 2021 rokiem.
Wyniki? Najbardziej obciążenie demograficzne wzrosło w powiecie wschowskim w województwie lubuskim – aż o 27,6 pkt procentowego. Za nim znalazła się Dąbrowa Górnicza (22,2 pkt proc.), na trzecim miejscu natomiast Żory (21,9 pkt proc.; obie miejscowości to miasta na prawach powiatu).
Najwolniej proces ten zachodził w powiatach bialskim i janowskim w województwie lubelskim. W ciągu 10 lat wskaźnik obciążenia emerytalnego powiększył się tam o 1,5 pkt proc. Zaraz za nimi znalazł się powiat pajęczański (3 pkt proc.) i krasnostawski (3,2 pkt proc.).
Jak starzenie się Polski powiatowej wygląda na mapie pokazujemy tutaj:
To oczywiście musi wpływać (i wpływa) na perspektywy rozwojowe na poziomie powiatów. O ile w takich miejscach jak Sopot może i nie jest to szczególnie dotkliwe (miasto żyje z turystyki i z usług), o tyle już w uprzemysłowionej Dąbrowie Górniczej pogłębiające się napięcia na rynku pracy mogą mieć coraz większe znaczenie. W dłuższej perspektywie utrzymywanie się tego trendu będzie coraz większym wyzwaniem też na innych polach: np. utrzymania płynności w systemie ubezpieczeń społecznych. Ale to będzie zmartwienie ogólnokrajowe.
Polecamy także:
- Polskie niskie emerytury. Pod względem wysokości świadczeń jesteśmy w ogonie krajów OECD [WYKRESY]
- Polska nie miała wzrostu gospodarczego i wypadła słabo na tle UE. Wyprzedziło nas wiele krajów
- Piecza zastępcza w kryzysie. Dzieci przybywa, a usamodzielnieni nie radzą sobie na rynku pracy
- Wiek emerytalny bez zmian? I tak trzeba dłużej pracować. Inaczej emerytura będzie głodowa
- Seniorzy chcą dłużej pracować. Są jednak dyskryminowani
- Seniorzy drżą o finanse. Średnio mają 17 tys. zł długów
- Seniorzy otwierają się na bankowość i zakupy online. Ale na temat zagrożeń wiedzą niewiele
- Praca w sąsiednim województwie mało kogo interesuje. Winny jest brak kolei
