Państwa regionu Trójmorza wciąż są mniej rozwinięte cyfrowo niż kraje Zachodu. Nie brakuje jednak ambicji i chęci do wprowadzania zmian, które podwyższą konkurencyjność regionu. Ważną rolę w tej kwestii może odegrać założony Fundusz Trójmorza.
Jednym z głównych obszarów współpracy państw tego regionu jest gospodarka cyfrowa.
Według ośrodka analitycznego SpotData do 2030 roku w krajach Trójmorza potrzebne będą inwestycje w infrastrukturę telekomunikacyjną o wartości 130 mld euro oraz dodatkowe 30 mld euro na infrastrukturę ICT w transporcie i energetyce.
Jedną z najważniejszych inwestycji w tym sektorze jest budowa sieci 5G, ale dużą rolę w rozwoju telekomunikacji będą odgrywały również inne projekty, na przykład cyfryzacja operacji w bardziej tradycyjnych branżach, takich jak budownictwo czy transport.
Inwestycje w rozwój Trójmorza
Podczas gdy w kwestii dużych inwestycji infrastrukturalnych wielką rolę odgrywa państwo, w rozwoju telekomunikacji bierze udział też sektor prywatny.
Inwestycje, które przeanalizował SpotData pokazują, że rozwój infrastruktury w tym regionie będzie składową kilku budżetów i ośrodków odpowiedzialności. Na tak wielkie potrzeby finansowe będą musiały być wykorzystanie środki publiczne, a szczególnie środki europejskie z nowej perspektywy budżetowej (na lata 2021-2027). Natomiast ważnym uzupełnieniem źródeł finansowania tych potrzeb może być Fundusz Trójmorza – przedsięwzięcie zainicjowane przez BGK wspólnie z innymi bankami rozwoju w tym regionie.
Taka infrastruktura może być w łatwy sposób realizowana przez inwestorów prywatnych. W projekty ICT w państwach Trójmorza będzie inwestował między innymi międzynarodowy Fundusz Inwestycyjny Trójmorza zainicjowany przez Bank Gospodarstwa Krajowego. To fundusz o charakterze komercyjnym, w którym uczestniczą banki i instytucje rozwoju z państw Trójmorza, co oznacza, że musi on przynosić zwrot z zainwestowanego kapitału. Fundusz ma pozyskiwać środki na realizację inwestycji również w obszarze cyfryzacji. Co istotne, jest to inicjatywa biznesowa, a nie polityczna, dzięki czemu inwestorzy mogą liczyć na zyski.
Fundusz Trójmorza stanowi uzupełnienie i wzmocnienie finansowania z funduszy i projektów Unii Europejskiej.
Model działania Funduszu Trójmorza, oparty o niezależny podmiot zarządzający, funkcjonujący na bazie prawa międzynarodowego, gwarantuje, że będzie on finansować przedsięwzięcia uzasadnione ekonomicznie. To ważna platforma do realizacji wielu zadań rozwojowych, za którą stoi polski bank rozwoju – BGK.
>>> Tutaj przeczytasz więcej o Funduszu
Coraz bardziej cyfrowy transport
Autorzy raportu SpotData zaznaczają, że inwestycje w aktywa cyfrowe mają inną charakterystykę niż inwestycje w transport czy energetykę – między innymi dlatego, że do tej pory nie zrealizowano w tej dziedzinie tak wielu projektów na dużą skalę.
Ten obszar inwestycji wymaga bardziej innowacyjnego podejścia do finansowania, ale w zamian można oczekiwać wyższej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału.
Jednym z obszarów, który kraje Trójmorza chcą cyfryzować, jest transport.
Już teraz usługi stanowią silną stronę regionu Trójmorza ze względu na konkurencyjne koszty pracy przy jednocześnie wysokich kompetencjach pracowników. Jak zaznacza w raporcie SpotData, jednym z najważniejszych celów polityki wspierania inwestycji cyfrowych może być właśnie ucyfrowienie usług.
Jak podają analitycy, centra logistyczne w regionie Trójmorza w latach 2008-2018 rozwijały się w imponującym tempie – wzrost zatrudnienia w tych latach w sektorze logistyki na Węgrzech wyniósł 130 proc., w Polsce – niecałe 100 proc., a w Czechach – 40 proc.
Jednocześnie ucyfrowienie tej branży jest wciąż słabe. W Polsce odsetek zamówień na transport otrzymywanych drogą cyfrową z zagranicy wynosi tylko 3 proc., podczas gdy średnio w UE jest to 5 proc., a w Szwecji czy Irlandii przekracza 10 proc. Jedynie Estonia w regionie Trójmorza wyróżnia się odsetkiem powyżej 10 proc.
W związku z tym na liście inwestycji cyfrowych, które potencjalnie będą realizowane przez Fundusz Trójmorza, umieszczono budowę platformy transakcyjnej dla branży transportowej i logistycznej.
Dla polskiego banku rozwoju – Banku Gospodarstwa Krajowego – rozwój cyfryzacji, polepszenie dostępności i jakość połączeń są priorytetami w ekspansji polskich firm – szczególnie tych najmniejszych.
– Naszą misją jest podnoszenie poziomu życia Polaków i wspieranie polskiego biznesu. Pomagamy rozwijać się każdej firmie – od start-upów po największe przedsiębiorstwa – mówi prezes Zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego Beata Daszyńska-Muzyczka. – Fundusz Inwestycyjny Trójmorza jest bardzo ważnym wehikułem finansowym, który może mobilizować kapitał na rozwój inwestycji na osi północ-południe, w tym na połączenia cyfrowe w naszym regionie. Może przyczynić się również do zwiększenia wymiany handlowej – dodaje.
Beata Daszyńska-Muzyczka, prezes zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego. Fot. Piotr Malecki dla BGK
Światłowody i bezpieczeństwo
W 2018 roku think tank Instytut Kościuszki wspólnie z organizacjami z innych państw Trójmorza zaproponował działania pod nazwą Inicjatywa Cyfrowego Trójmorza. Raport opisuje obszary, w których należy budować współpracę między państwami.
Jedną z bardziej ambitnych propozycji jest uzupełnienie rozbudowy infrastruktury energetycznej i transportowej o element związany z bezpieczną transmisją danych, czyli tzw. 3 Seas Digital Highway. Obecnie istniejące światłowody są podporządkowane łączeniu Europy Zachodniej ze Wschodnią. Według autorów raportu należy uzupełnić infrastrukturę cyfrową na osi północ-południe, tak aby obejmowała ona wszystkie państwa Inicjatywy. Pozwoliłoby to na pogłębienie współpracy cyfrowej w całej Europie i zwiększyło konkurencyjność regionu Europy Środkowo-Wschodniej.
Z rozwojem infrastruktury cyfrowej bezpośrednio łączy się kwestia cyberbezpieczeństwa. Instytut Kościuszki zauważa, że w regionie Trójmorza są państwa szczególnie narażone na konflikty i napięcia, które mogą i powinny wnosić dużo do dyskusji o budowaniu stabilności i zaufania w kwestiach cyfrowych, szczególnie w obliczu zagrożeń hybrydowych. Chodzi tu zarówno o zabezpieczenie infrastruktury cyfrowej poszczególnych państw, jak i obronę przed wojną informacyjną.
Chmura
Ważnym elementem gospodarki cyfrowej jest również rozwój usług w chmurze, czyli przechowywanie danych na serwerach zewnętrznej firmy. Korzystanie z takich rozwiązań powoli staje się nowym standardem – tempo wzrostu adopcji usług chmurowych w Europie Zachodniej wynosi około 20 proc. rocznie, a w Polsce w najbliższych latach według osób pracujących w branży może wynieść nawet 40 proc. Rynek jest jednak w dużym stopniu zdominowany przez wielkie firmy z USA.
Powstawanie nowej infrastruktury cyfrowej na osi północ-południe w regionie Trójmorza będzie wymagało wyboru dostawców usług chmurowych. Instytut Kościuszki proponuje powstawanie “wysp danych” wzdłuż 3 Seas Digital Highway, czyli hubów usług opartych na chmurach. Byłby to nie tylko bodziec dla współpracy publiczno-prywatnej, ale też sposób na zwiększenie bezpieczeństwa danych. Fizyczna lokalizacja serwerów dla usług chmurowych ma w tej kwestii duże znaczenie.
Zaangażowanie Funduszu Trójmorza z pewnością przyspieszy i urealni tworzenie nowoczesnej, sprawnej i powszechnej infrastruktury cyfrowej w regionie między morzami Bałtyckim, Adriatyckim i Czarnym. Cieszy, że ogromną cegłę w powstaniu Funduszu położył Bank Gospodarstwa Krajowego, którego zaangażowanie w ten projekt przełoży się na poprawę warunków działania biznesu w Polsce i sąsiednich krajach – również dla polskich eksporterów.
Co to jest Fundusz Trójmorza?
Fundusz Trójmorza, zainicjowany przez Bank Gospodarstwa Krajowego, założyli przedstawiciele banków rozwoju z Polski i Rumunii w maju 2019 r.
Pomysł powstał w zarządzie BGK – inspirowany inicjatywą prezydencką – jako wehikuł finansowego wsparcia przedsięwzięć, które będą realizowane ze środków publicznych i europejskich, identyfikowanych w tym regionie. Powstał on w obrębie Inicjatywy Trójmorza, międzynarodowego porozumienia i platformy współpracy państw położonych między Adriatykiem, Bałtykiem i Morzem Czarnym. Należą do niej Austria, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Węgry.
Jej strategicznym celem jest wzmacnianie spójności w ramach Unii Europejskiej poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej w obszarze transportu, energetyki i cyfryzacji tej części Europy.
Fundusz Trójmorza posiada trzy typy inwestorów: główni to przedstawiciele instytucji rozwoju z państw Trójmorza. Druga grupa inwestorów to międzynarodowe instytucje finansowe: EBI, EBOR, Bank Światowy. Ze względu na ograniczone środki, Fundusz liczy też na współpracę z inwestorami spoza Europy.
Partnerem publikacji jest Bank Gospodarstwa Krajowego.