Jak wykazały wyniki raportu EBI „Cyfryzacja w Europie 2021-2022” prawie połowa firm w Unii Europejskiej potwierdza, że zainwestowała w cyfryzację w odpowiedzi na zmiany spowodowane pandemią COVID-19.
Podczas pandemii firmy o wysokim poziomie cyfryzacji lepiej poradziły sobie niż firmy niezaawansowane cyfrowo – rzadziej odczuwalny był tam silny spadek sprzedaży i częściej wykorzystywały kryzys jako okazję do przyspieszenia cyfryzacji. Firmy zaawansowane cyfrowo były bardziej produktywne, innowacyjne, rozwijały się szybciej i płaciły wyższe pensje.
Pandemia przyspieszyła tempo transformacji cyfrowej. Wiele zmian związanych z cyfryzacją — usługi świadczone zdalnie, telepraca i spotkania online — prawdopodobnie się utrzyma. Jak wskazują wyniki badania, w Unii Europejskiej 46 proc. firm deklaruje, że podjęło działania, aby stać się bardziej cyfrowym – na przykład poprzez świadczenie usług online. W Polsce odsetek ten wynosi 35 proc.
Firmy, które zainwestowały w zwiększenie poziomu cyfryzacji w odpowiedzi na COVID-19 (w %), według krajów
Źródło: EBI – ankieta dot. inwestycji (EIB Investment Survey 2021)
O ile pandemia niejako wymusiła wprowadzenie innowacji cyfrowych na takim poziomie by utrzymać aktywność operacyjną biznesu, o tyle wprowadzenie bardziej zaawansowanych procesów cyfrowych zostało wstrzymane lub opóźnia się ze względu na sytuację kryzysową. Świadczą o tym wyniki wskazujące, że udział unijnych firm wdrażających w swojej działalności technologie, takie jak druk 3D, zaawansowana robotyka czy internet rzeczy, utrzymywał się mniej więcej na stałym poziomie od 2020 do 2021 roku, osiągając 61 proc. w 2021 roku, w porównaniu do znacznego wzrostu w poprzednich latach 2019 (58 proc.) i 2020 (63 proc.).
Rosnący dystans między firmami zaawansowanymi i niezaawansowanymi cyfrowo
Pandemia koronawirusa, stymulując cyfryzację we wszystkich dziedzinach, w pewnym stopniu pogłębiła również dystans w zaawansowaniu cyfrowym wśród firm. 26 proc. firm w UE nie zainwestowało w transformację cyfrową. Firmy te mogą potrzebować znaczących rozwiązań systemowych aby utrzymać swoją konkurencyjność i uniknąć pozostawania w tyle w okresie ożywienia gospodarczego. Na drugim końcu spektrum jest 61 proc. firm w UE, które wdrożyły już zaawansowane technologie cyfrowe. Wielkość firmy odgrywa kluczową rolę w procesie transformacji cyfrowej. Większe firmy znacznie szybciej wdrażają rozwiązania cyfrowe. Mniejsze firmy i firmy zlokalizowane w regionach, w których infrastruktura cyfrowa nie jest dobrze rozwinięta, są zagrożone pozostaniem w tyle. Europa musi skoncentrować się przede wszystkim na trzech obszarach: ekosystemie wspierającym, zapobieganiu pogłębiania się podziałów w Unii Europejskiej oraz silnemu wsparciu ze strony ustawodawczej i wykonawczej w celu wyeliminowania niedoborów finansowych i umiejętności.
“W Unii Europejskiej nadal mamy cztery poziomy zaawansowania cyfrowego krajów. Różnice pomiędzy krajami zaawansowanymi i niezaawansowanymi cyfrowo pozostają duże pomimo zintensyfikowania procesu cyfryzacji podczas pandemii. Naszym celem powinno być dążenie do jak najszybszego wyrównania poziomu cyfryzacji między państwami członkowskimi by przyspieszyć rozwój gospodarczy i zwiększyć konkurencyjność gospodarki europejskiej” – powiedziała wiceprezes EBI prof. Teresa Czerwińska.
Poziom cyfryzacji w polskich firmach
Źródło: EBI – ankieta dot. inwestycji (EIB Investment Survey 2021)
Biorąc pod uwagę stopień używania technologii cyfrowych w firmach polskich, jest on zbliżony w firmach mikro, małych i średnich. Zdecydowanie od tego profilu odbiegają firmy duże, które są bardziej zaawansowane technologicznie – dla porównania 31 proc. dużych firm jest zaawansowanych technologicznie w porównaniu do 28 proc. mikro, 25 proc. małych i 27 proc. średnich firm. Podobnie jest z dużymi firmami, które były przed pandemią zaawansowane technologicznie i w trakcie pandemii dodatkowo podniosły poziom cyfryzacji – tu udział tych firm wynosi 30 proc.- w porównaniu do 13 proc. mikro, 18 proc. małych i 16 proc. średnich firm.
Największe różnice pomiędzy firmami polskimi i średnią firm UE występują w liczbie firm, które nie wykorzystują zaawansowanych technologii – w Polsce tych firm jest 42 proc., w UE 31proc. Duża różnica występuje też w liczbie firm, które są zaawansowane technologicznie i dodatkowo wzmocniły swój poziom cyfryzacji – w Polsce tych firm jest 20 proc., w UE 28 proc.
Rozwój infrastruktury cyfrowej jest niezbędny do funkcjonowania państwa w dobie pandemii oraz do dalszej poprawy konkurencyjności polskiej gospodarki.
W 2021 r. Europejski Bank Inwestycyjny zwiększył do 1,459 mld euro finansowanie dla przedsięwzięć związanych z innowacyjnością, cyfryzacją oraz wsparciem rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce. Jest to kwota większa niż w 2020, kiedy to finansowanie wynosiło 1,225 mld euro. Priorytetem EBI były projekty mające na celu zwiększenie zasięgu szybkiego internetu w całej Polsce.
Przykładem flagowej transakcji był kredyt udzielony przez EBI firmie Nexera – do 325 mln zł (73 mln euro) na projekt infrastruktury Fiber To The Home (FTTH) w pięciu województwach (warmińsko-mazurskim, kujawsko-pomorskim, mazowieckim, łódzkim oraz świętokrzyskim). Projekt został objęty gwarancją Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS). Kredyt EBI pomoże Nexerze udostępnić łącza dla około 530 tys. gospodarstw domowych, a także 1400 szkół do 2023 roku.
Kolejną znaczącą inwestycją w cyfryzację Polski była transakcja z firmą Światłowód Inwestycje, która uzyskała dostęp do finansowania w wysokości 600 mln PLN. Sieć firmy Światłowód Inwestycje ma dotrzeć do 2,4 mln gospodarstw domowych do końca 2025 roku.
Główne rekomendacje wynikające z raportu:
Wśród najważniejszych zaleceń dotyczących transformacji cyfrowej, raport podkreśla, że:
- Ukierunkowane wsparcie finansowe dla mniejszych i średnich firm okazało się skuteczne w zwiększaniu ich gotowości do podejmowania inwestycji transformacyjnych podczas pandemii;
- Dla firm niezaawansowanych cyfrowo doradztwo w zakresie finansowania i spójnych regulacji byłoby najlepszym sposobem wspierania ich inwestycji w cyfryzację:
- Doskonalenie umiejętności i możliwość przekwalifikowania muszą być kluczowymi działaniami by umożliwić pracownikom mobilność i dostosowanie się do rynku pracy.
