Polscy producenci materiałów budowlanych coraz głośniej ostrzegają przed skutkami rosnącego importu wyrobów spoza Unii Europejskiej. Ich zdaniem zalew tańszych, często subsydiowanych produktów z krajów o niższych standardach środowiskowych i pracowniczych prowadzi do utraty konkurencyjności. W efekcie napływu importowanych materiałów spada też krajowa produkcja i liczba miejsc pracy.
Ucieczka emisji i dysproporcje celne
Branża ostrzega, że import z krajów wschodnich, w tym objętych sankcjami Rosji i Białorusi, systematycznie rośnie. Produkty te nie tylko mają niższe wymagania jakościowe, ale są też tańsze, bo często wspierane przez rządy producentów. Równocześnie unijni wytwórcy obciążani są kosztami klimatycznymi i normami, których nie muszą spełniać dostawcy spoza UE. To powoduje tzw. ucieczkę emisji CO₂ do krajów trzecich.
Jak mówi Ignacy Niemczycki, sekretarz stanu w KPRM, rząd dostrzega ten problem i zapowiada działania zmierzające do wyrównania zasad konkurencji, m.in. poprzez ograniczenie preferencyjnych ceł.
Dane nie pozostawiają wątpliwości
Dla przykładu: cement z Ukrainy stanowił w ubiegłym roku 28,5 proc. rynku (w 2013 r. – 0 proc.). Produkty bitumiczne z Rosji przed sankcjami sięgały 75 proc. całego importu. Z Białorusi pochodzi obecnie 58 proc. importu płyt i płytek.
– Producenci krajowi nie skorzystali na wzroście popytu, bo został on zaspokojony przez import – mówi Szymon Firląg, prezes Związku Pracodawców – Producentów Materiałów dla Budownictwa.
Na trudną sytuację wskazują też producenci płytek ceramicznych, którzy mierzą się z zalewem tanich produktów z Indii. Jeśli trend się utrzyma, zagrożenie dla krajowych firm będzie ogromne.
Bruksela i Warszawa pod presją
Branża domaga się zdecydowanych działań, które pozwolą wyrównać warunki konkurencji. Postuluje między innymi wprowadzenie ceł ochronnych na materiały budowlane spoza Unii Europejskiej. Konieczne jest także ujednolicenie stawek celnych, aby nie faworyzowały one dostawców z państw trzecich.
Zdaniem przedstawicieli branży mechanizm CBAM powinien zostać rozszerzony na wszystkie wysokoemisyjne materiały budowlane. Tylko wówczas będzie on w stanie uwzględniać pełne koszty środowiskowe produkcji. Eksperci wskazują również na potrzebę skuteczniejszego wykorzystywania unijnych instrumentów ochrony handlu, takich jak cła antydumpingowe i antysubsydyjne.
Polska może współtworzyć politykę handlową UE
Równie ważne jest, aby unijne kraje graniczne, w tym Polska, miały większy wpływ na kształtowanie polityki celnej. To właśnie one jako pierwsze odczuwają skutki nierównowagi rynkowej i agresywnego importu spoza Wspólnoty.
Jak zwraca uwagę Konrad Machula, prezes Stowarzyszenia Producentów Pap, obecne stawki celne są nierównoważone. Import do UE pap z Rosji i Białorusi obciążony jest stawką 0 proc., podczas gdy eksport z UE objęty jest 12-proc. cłem.
Jak mówi Katarzyna Smyk z Komisji Europejskiej, Polska ma realny wpływ na kształtowanie unijnej polityki handlowej poprzez swoich przedstawicieli w Brukseli. Apeluje do przedsiębiorstw i organizacji branżowych o aktywne włączanie się w dialog na poziomie europejskim.
– Chcemy, by głos Polski był silnie słyszalny, ale potrzebna jest aktywność ze strony przemysłu i organizacji – dodaje Smyk.
Krajowe zamówienia publiczne mogą pomóc
Ignacy Niemczycki przypomina, że znaczna część cementu trafia do zamówień publicznych. Dlatego postulowane jest ich „zazielenienie”, czyli promowanie rozwiązań lokalnych o niższym śladzie węglowym.
To jedno z narzędzi, które można wdrożyć na poziomie krajowym, niezależnie od decyzji podejmowanych w Brukseli. Jednak bez reformy polityki celnej i skuteczniejszego reagowania na nieuczciwe praktyki handlowe, zdaniem ekspertów, europejska branża budowlana może utracić zdolność do konkurowania.
Pod koniec czerwca w Brukseli odbędzie się spotkanie Związku Pracodawców Producentów Materiałów dla Budownictwa z europosłami i Komisją Europejską, poświęcone unijnej polityce celnej wobec sektora budowlanego.
Polecamy również:
- Recykling w budowlance. Odzyskano 42 tony wyposażenia przed rozbiórką hotelu
- Deweloperzy wciąż ostrożni. Dane GUS nie zwiastują odbicia w budownictwie
- Rynek mieszkaniowy przyspiesza po obniżce stóp. Rezerwacje najwyższe od roku
- Senat zajmie się ustawą o jawności cen mieszkań. Branża deweloperska alarmuje o licznych niedociągnięciach
