Ponad 10 milionów Polaków nie ma dostępu do kanalizacji, a wytwarzane przez nich ścieki w większości trafiają prosto do środowiska naturalnego. Tymczasem co dziesiąta gmina w Polsce nie prowadzi żadnych kontroli szamb na swoim terenie, choć prawo nakłada na nie taki obowiązek.
To wnioski z raportu pt. „Stan przeprowadzania kontroli opróżniania zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków”, przygotowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego we współpracy z Instytutem Edukacji Środowiskowej.
Autorzy raportu przypominają, że nowelizacja ustawy Prawo wodne z 2022 roku nałożyła na gminy nowe obowiązki. Mają one m.in. kontrolować, czy właściciele posesji posiadają umowę z firmą asenizacyjną na wywóz nieczystości ciekłych i czy regularnie opróżniają zbiorniki bezodpływowe lub przydomowe oczyszczalnie ścieków. Gminy mają czas do 9 sierpnia 2024 roku na przeprowadzenie pierwszego cyklu kontroli.
Co dziesiąta gmina nie kontroluje szamb
Niestety, wiele samorządów nie wywiązało się z tego obowiązku. Zaledwie 25 proc. posesji podlegających kontroli zostało sprawdzonych w 2023 roku. Aż jedna czwarta gmin nie przygotowała nawet planu kontroli, co znacznie utrudnia i wydłuża cały proces. Spośród badanych samorządów 11 proc. gmin nie przeprowadziło żadnej kontroli, narażając się tym samym na wysokie kary finansowe.
Autorzy raportu zwracają uwagę, że problemem jest nie tylko brak chęci ze strony samorządów, ale również brak odpowiednich narzędzi i środków. Gminom brakuje programów informatycznych do ewidencji zbiorników i przeprowadzania kontroli, a także pracowników, którzy mogliby je realizować. Roczny koszt wykonania kontroli w jednej gminie to średnio 30 000 zł. W skali całego kraju daje to kwotę ponad 75 mln zł rocznie.
– Badanie pokazuje, że pomimo istotnych zmian w przepisach prawnych, wiele samorządów nadal zmaga się z implementacją efektywnego systemu kontroli. Gminy nie posiada planów kontroli i narzędzi, które ułatwiłyby wypełnienie obowiązków ustawowych. Jest to niepokojące, biorąc pod uwagę bliski termin zakończenia pierwszego cyklu kontrolnego w sierpniu tego roku – mówi Wojciech Witowski, prezes Instytutu Edukacji Środowiskowej, cytowany w komunikacie.
Badanie, na podstawie którego powstał raport, zostało skierowane zostało do wszystkich samorządów w Polsce. Opracowanie sporządzono na podstawie 1227 odpowiedzi dotyczących stanu prowadzonych kontroli udzielonych przez 49,54 proc. wszystkich gmin w Polsce.
oprac. mach
