Polskie parki narodowe nie są wystarczająco dobrze zabezpieczone przed pożarem, twierdzi Najwyższa Izba Kontroli. To wnioski z raportu po skontrolowaniu Ministerstwa Klimatu i Środowiska, 10 parków oraz 10 komend Państwowej Straży Pożarnej.
Najwyższa Izba Kontroli (NIK) opublikowała raport dotyczący stanu ochrony przeciwpożarowej w polskich parkach narodowych. Ustalenia kontrolerów wskazują na duże braki w zabezpieczeniach przeciwpożarowych w parkach.
Według raportu NIK, w okresie objętym kontrolą, tj. od początku 2018 roku do połowy 2021 roku, w dziewięciu skontrolowanych parkach narodowych odnotowano łącznie 187 pożarów. Objęły one powierzchnię 6049,58 hektarów. Jedynym parkiem, w którym nie wystąpiły pożary, był Woliński Park Narodowy.
NIK zwraca uwagę na fakt, że tylko w przypadku jednego pożaru – w Białowieskim Parku Narodowym – oszacowano wartość strat, które wyniosły 17,3 tys. zł. W pozostałych parkach nie przeprowadzono takiej wyceny, argumentując to brakiem strat w drzewostanach ze względu na charakter pożarów lub brakiem odpowiedniej metodyki wyceny strat w przypadku ekosystemów nieleśnych.
Nieprawidłowości w zabezpieczeniu parków
Kontrola wykazała nieprawidłowości w ustalaniu kategorii zagrożenia pożarowego lasów. W 30 proc. skontrolowanych parków stwierdzono, że kategorie te zostały ustalone niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Dotyczyło to m.in. Biebrzańskiego Parku Narodowego i Wielkopolskiego Parku Narodowego.
Ponadto NIK zauważa, że we wszystkich skontrolowanych parkach narodowych nie określono kategorii zagrożenia pożarowego dla lądowych ekosystemów nieleśnych. Wynika to z braku odpowiedniej metodyki i podstaw prawnych do przeprowadzenia takiej kategoryzacji.
Kolejnym problemem jest nieprowadzenie obserwacji naziemnej lasów zaliczonych do II kategorii zagrożenia pożarowego. Szczególnie wyraźnie widać to na przykładzie Wigierskiego Parku Narodowego, gdzie nie prowadzono obserwacji lasów o powierzchni 9418 ha, mimo że należały one do II kategorii zagrożenia.
Nieodpowiedni nadzór ministra
NIK negatywnie oceniła nadzór ministra właściwego do spraw środowiska nad działalnością parków narodowych w zakresie ochrony przeciwpożarowej ekosystemów. Kontrolerzy zwrócili uwagę, że minister nie przygotował przepisów, które miały określić zasady zabezpieczenia przeciwpożarowego lądowych ekosystemów nieleśnych, takich jak torfowiska, pastwiska czy łąki.
Raport wskazuje również na problemy z zatwierdzaniem rocznych zadań rzeczowych przez ministra. Spośród 23 parków narodowych, minister nie wyegzekwował przekazania do zatwierdzenia rocznych zadań rzeczowych przez 9 parków w 2018 r., 10 w 2019 r., 11 w 2020 r. i 8 w 2021 r. Ponadto, minister nie monitorował realizacji tych zadań, w tym zadań dotyczących ochrony przeciwpożarowej ekosystemów.
NIK zwraca uwagę na fakt, że minister klimatu i środowiska ustanowił dwa plany ochrony parków narodowych, mimo że nie wskazano w nich kategorii zagrożenia pożarowego lasu, co jest niezgodne z obowiązującymi przepisami. W przypadku siedmiu parków narodowych projekty planów ochrony były procedowane przez okres dłuższy niż 6 miesięcy, co również narusza obowiązujące przepisy.
Co robią parki narodowe
Kontrola wykazała, że parki narodowe planowały i realizowały zadania związane z ochroną przeciwpożarową ekosystemów leśnych. Obejmowały one m.in. pełnienie dyżurów w punktach obserwacyjnych, ale też organizowanie patroli naziemnych, czy zakładanie i odnawianie pasów przeciwpożarowych.
Niemniej jednak, w pięciu parkach stwierdzono nieprawidłowości polegające na nieoznakowaniu dojazdów pożarowych i punktów czerpania wody oraz na utrudnionym dojeździe do tych punktów. NIK zaznacza, że nieprawidłowości te zostały usunięte w trakcie trwania kontroli.
Kontrolerzy pozytywnie ocenili fakt, że parki narodowe dysponowały wystarczającą liczbą sprzętu do ochrony przeciwpożarowej i zorganizowały właściwą liczbę baz sprzętu przeciwpożarowego.
NIK zbadała również kwestię wykorzystania środków finansowych przeznaczonych na realizację zadań związanych z ochroną przeciwpożarową. W okresie objętym kontrolą parki narodowe otrzymały na ten cel blisko 16,94 mln zł. Kontrola wykazała, że środki te zostały wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem. Stwierdzono jednak nieprawidłowości w 6 z 33 zbadanych postępowań o udzielenie zamówień publicznych, w 4 z 10 skontrolowanych parkach narodowych.
Dobre oceny dla strażaków
Raport NIK pozytywnie ocenia działania Państwowej Straży Pożarnej w zakresie nadzoru nad zabezpieczeniem przeciwpożarowym parków narodowych. Strażacy uzgadniali przekazywane przez parki zasady postępowania na wypadek powstania pożaru oraz przeprowadzali kontrole. W latach 2018-2021 skontrolowani komendanci powiatowi i miejscy PSP przeprowadzili łącznie 37 kontroli parków narodowych.
Kontrole te wykazały m.in. występowanie na terenach parków miejsc, w których parametry techniczne dojazdów pożarowych nie spełniały wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska. Dotyczyło to m.in. nieodpowiedniego zagęszczenia dojazdów, niewystarczającej szerokości, niewłaściwego promienia skrętu, braku mijanek czy nieodpowiednich wymiarów miejsc do zawracania. Po przeprowadzonych kontrolach wydano cztery decyzje administracyjne nakazujące usunięcie nieprawidłowości.
oprac. mach
Polecamy także:
- Unijne prawo o odbudowie przyrody zatwierdzone. O zwrocie akcji zadecydowały dwa kraje
- Rolę przyrody trudno uwzględnić w PKB. Naukowcy proponują dodatkowy wskaźnik
- Ratujmy pszczoły, ale które? Czyli dlaczego stawianie uli to nie ochrona przyrody
- Gorszy stan przyrody to ryzyko także dla firm. Na razie niewiele z nich działa na rzecz jej ochrony
