Za nami ekstremalnie ciepły rok. Dane potwierdzają, że Europa ociepla się szybciej niż reszta świata i ponosi tego konsekwencje. Zauważalnie wyższe temperatury odnotowano w 2023 roku także w Polsce.
Badająca klimat unijna instytucja Copernicus Climate Change Service (C3S) od dłuższego czasu przesyła niepokojące komunikaty. Niedawno informowała o tym, że marzec był dziesiątym kolejnym miesiącem rekordów globalnych temperatur.
Tym razem C3S wspólnie ze Światową Organizacją Meteorologiczną przyjrzało się klimatowi Europy w 2023 roku. Raport „European State of the Climate 2023” dowodzi, że ostatni rok był jednym z najcieplejszych w historii kontynentu. W zależności od użytego zbioru danych plasował się na pierwszym lub drugim miejscu w tej kategorii.
Najszybciej ocieplający się kontynent
– Europa nie jest wyjątkiem, jeśli chodzi o konsekwencje zmian klimatu. Jest to najszybciej ocieplający się kontynent, z temperaturami rosnącymi około dwukrotnie szybciej niż średnia globalna. Wszystkie trzy najcieplejsze lata w historii Europy miały miejsce od 2020 roku, a dziesięć najcieplejszych od 2007 roku – czytamy w raporcie.
Czytaj też: Zmiany klimatu to spadek dochodów, także w Polsce. Nowe prognozy naukowców
Temperatury w Europie były powyżej średniej przez jedenaście miesięcy w roku. Odnotowano najcieplejszy wrzesień w historii, a także rekordową liczbę upalnych dni w roku.
– Śmiertelność związana z upałami wzrosła o około 30 proc. w ciągu ostatnich 20 lat, a szacuje się, że liczba zgonów związanych z upałami wzrosła w 94 proc. monitorowanych regionów europejskich – podaje C3S.
Ekstremalnie ciepły rok
Jakie temperatury notowała w 2023 roku Polska? Na to pytanie odpowiada w kolei publikacja Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Czytamy w niej, że średnia obszarowa temperatura powietrza w 2023 r. wyniosła w Polsce 10°C i była aż o 1,3 stopnia wyższa od średniej rocznej z lat 1991-2020.
– Ubiegły rok należy zaliczyć do lat ekstremalnie ciepłych. Najcieplejszym regionem było Podkarpacie, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła 10,5°C i była wyższa od normy dla tego obszaru o 1,5 stopnia. Najchłodniejszym regionem były Pobrzeża – tam średnia roczna temperatura wyniosła 9,8°C (0,8 stopnia powyżej normy) –wskazuje IMGW.
W Polsce 2023 rok był drugim najcieplejszym rokiem od 1951 roku. Był też zaledwie o 0,2 stopnia chłodniejszy od 2019 r., który był najcieplejszy w historii pomiarów instrumentalnych temperatury na ziemiach polskich.
Porównanie średnich rocznych temperatur do okresu referencyjnego pokazuje poniższy wykres. Jak wyliczył IMGW, średnia roczna temperatura rośnie w Polsce w tempie 0,29°C na 10 lat.
Stany powodziowe europejskich rzek
W roku 2023 Europa doświadczyła o 7 proc. więcej opadów niż średnia z poprzednich lat. W efekcie jedna trzecia europejskiej sieci rzecznej odnotowała przepływy przekraczające „wysoki” próg powodziowy, a 16 proc. przekroczyło „poważny” próg powodziowy, wylicza także C3S.
– Rekordowe lub niemal rekordowo wysokie przepływy rzek odnotowano w głównych dorzeczach, w tym Loary, Renu i Dunaju, z powodu serii burz w okresie od października do grudnia. Według wstępnych szacunków Międzynarodowej Bazy Danych Katastrof (EM-DAT), powodzie w 2023 r. dotknęły około 1,6 miliona osób w Europie i spowodowały około 81 proc. rocznych strat gospodarczych z powodu wpływu klimatu na kontynent – czytamy dalej.
Ale już liczba dni ze śniegiem w Europie była poniżej średniej, szczególnie w Europie Środkowej i Alpach zimą i wiosną. Efektem była utrata pokrywy lodowej. Lodowce w Alpach straciły 10 proc. swojej objętości w sezonie 2022/2023.
Przeciętne opady w Polsce
W Polsce rok 2023 zaliczono do przeciętnych, jeśli chodzi o ilość opadów. Uśredniona suma opadu atmosferycznego w 2023 r. wyniosła w Polsce 656,2 milimetrów, co stanowiło 107,3 proc. normy, podaje IMGW.
– Roczna suma opadu w 2023 r. wyniosła od nieco powyżej 330 mm do ponad 1900 mm. Najwyższe odnotowano w Tatrach i na Śnieżce, najniższe w centralnej Polsce i na Mazowszu – wskazano także.
Rozkład opadów w Polsce był nierównomierny w skali roku. Na przykład od stycznia do kwietnia były one wyższe od normy. Ale już na przykład wrzesień był miesiącem ekstremalnie suchym.
Poważne straty
Copernius Climate Change Service i WMO zwracają uwagę nie tylko na pogodowe skutki zmian klimatu. Podkreślają skutki zdrowotne, które wiążą się zarówno z upałami, jak i innymi ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.
Według wstępnych szacunków z Międzynarodowej Bazy Danych Katastrof (EM-DAT), w 2023 roku w Europie 63 osoby straciły życie z powodu burz, 44 z powodu powodzi a 44 z powodu pożarów lasów. Straty gospodarcze związane z pogodą i klimatem w 2023 r. szacuje się na ponad 13,4 mld euro, wskazuje raport.
Interesuje cię energetyka i ochrona klimatu? Zapisz się na 300Klimat, nasz cotygodniowy newsletter
– W 2023 roku Europa była świadkiem największych pożarów w historii, jednego z najbardziej mokrych lat, poważnych fal upałów na morzu i rozległych niszczycielskich powodzi. Temperatury nadal rosną, co sprawia, że nasze dane stają się jeszcze ważniejsze w przygotowaniach do skutków zmian klimatu – komentuje dyrektor C3S Carlo Buontempo.
– Kryzys klimatyczny jest największym wyzwaniem naszego pokolenia. Koszt działań na rzecz klimatu może wydawać się wysoki, ale koszt bezczynności jest znacznie wyższy. Jak pokazuje ten raport, musimy wykorzystać naukę, aby zapewnić rozwiązania dla dobra społeczeństwa – dodaje Celeste Saulo, sekretarz generalna Światowej Organizacji Meteorologicznej.
Polecamy także:
- Zmiany klimatyczne to katastrofa ekonomiczna. Świat traci miliardy dolarów [WYKRES]
- Inżynieria w walce ze zmianami klimatu. Świat wciąż sceptyczny wobec interwencji w atmosferę
- Zasiewanie chmur. Czym jest kontrowersyjna praktyka sterowania pogodą?
- Rachunki za prąd niższe o dwie trzecie. Takie korzyści może przynieść polityka klimatyczna UE
- Szwajcarki wygrywają ze swoim rządem przed europejskim trybunałem. Chodzi o zmiany klimatu
