Koszt uprawnień do emisji CO2 dla gospodarstw domowych, po wejściu w życie systemu ETS dla budynków i transportu, może sięgnąć nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych rocznie. By uniknąć tak dużego wzrostu kosztów ogrzewania i paliw, konieczne jest jak najszybsze podjęcie działań ograniczających emisyjność.
System ETS2 wprowadzi opłaty za emisję gazów cieplarnianych do sektora transportu i budynków w Unii Europejskiej. System wejdzie w życie od 2027 roku lub rok później, jeśli ceny surowców energetycznych będą wysokie. W pierwszych dwóch latach cena uprawnień do emisji będzie ograniczona do 45 euro za tonę CO2.
Wpływowi tych przepisów na gospodarstwa domowe w Polsce przyjrzeli się Wanda Buk i Marcin Izbebski w publikacji „Analiza wpływu ETS2 na koszty życia Polaków”.
– Polska jest jednym z krajów, którego obywatele najdotkliwiej odczują uruchomienie ETS2. Ze względów klimatycznych należymy do grona państw z zapotrzebowaniem na ciepło przekraczającym średnią unijną. Mamy też najwyższe w Europie wykorzystanie węgla, będącego najbardziej emisyjnym paliwem, do ogrzewania budynków mieszkalnych. Najwyższe koszty systemu ETS2 będą ponosili mieszkańcy najstarszych, nieocieplonych budynków jednorodzinnych – czytamy w raporcie.
Również udział wydatków na energię końcową do całkowitych wydatków jest w Polsce jednym z najwyższych w UE. W 2022 roku wyniósł 7,8 proc a średnia unijna to 5,1 proc.
Jaki koszt dla przeciętnej rodziny?
Autorzy podali, że wyliczenia przedstawione w raporcie oparli na treści przyjętych przez Unię Europejską i aktualnie obowiązujących dyrektyw i rozporządzeń. Przedstawione w raporcie analizy bazują na prognozach cen uprawnień do emisji CO2 przygotowanych przez Komisję Europejską. Wyliczenia dotyczą całkowitego wpływu ETS2 związanego z ogrzewaniem, zużyciem ciepłej wody i zużyciem paliw silnikowych.
Zobacz też: Kosztowne mrożenie cen. Tyle Polska wydała na ochronę odbiorców przed kryzysem energetycznym
– Dla przeciętnej polskiej rodziny (statystycznie średniej na bazie danych GUS) skumulowany dodatkowy koszt ETS2 w przypadku ogrzewania gazem wyniesie w latach 2027–2030: 6 338 zł, a w latach 2027–2035: 24 018 zł. W przypadku wykorzystania węgla będzie to odpowiednio 10 311 zł i 39 074 zł – czytamy w opracowaniu.
Natomiast gospodarstwo domowe o wysokim zużyciu energii w latach 2027–2030 w przypadku ogrzewania gazem poniesie skumulowane koszty w wysokości 12 100 zł, a w latach 2027–2035 – 45 851 zł. Takie samo gospodarstwo domowe wykorzystujące węgiel zapłaci dodatkowo odpowiednio 20 403 zł i 77 318 zł. Własnych wyliczeń można dokonać na przygotowanej przez autorów raportu stronie internetowej.
Potrzeba informacja i mobilizacja
W opracowaniu podkreślono, że przygotowanie do wejścia w życie ETS2 wymaga przede wszystkim uświadomienia społeczeństwa o nadchodzących zmianach prawnych i konsekwencjach tych zmian dla ich domowych budżetów.
– Celem administracji powinno być dziś zmobilizowanie Polaków do podejmowania jak najszybszych działań ograniczających emisyjność ich budynków, co poza szeroko zakrojoną akcją informacyjną zostanie osiągnięte tylko przy odpowiednim zaprojektowaniu programów wsparcia – czytamy.
Autorzy zwracają uwagę, że ze względu na skalę wyzwań i termin na ich realizację należy spodziewać się nakładania na siebie inwestycji i konkurencji zarówno o materiały budowlane, jak i dostęp do wykwalifikowanych pracowników.
Interesuje cię energetyka i ochrona klimatu? Zapisz się na 300Klimat, nasz cotygodniowy newsletter
– Konkurencja będzie dotyczyła także podziału środków publicznych przeznaczanych na transformację. Ważne jest, aby ich wydatkowanie było poprzedzone kompleksową analizą i wzajemnym oddziaływaniem na siebie poszczególnych programów. W przeciwnym razie podobne efekty będą osiągane wyższym kosztem finansowym, realnie doprowadzając do spadku dostępności środków na transformację – podkreślają.
W przypadku transportu ograniczenie wzrostu jego kosztów będzie znacznie trudniejsze i bardziej kosztowne niż ograniczenie wzrostu kosztów utrzymania mieszkań. Jedynym praktycznym sposobem osiągnięcia tego będzie wymiana samochodu na elektryczny.
Autorzy rekomendują pilne rozpoczęcie procesu legislacyjnego dotyczącego przepisów wdrażających ETS2 do polskiego systemu prawnego. Jak najszybciej do konsultacji powinny też trafić założenia Planu Społeczno-Klimatycznego ze wskazaniem podziału środków na poszczególne inicjatywy i harmonogramu ich wydatkowania.
Wśród zaleceń znalazło się także przeprowadzenie akcji informacyjnej na temat ETS2. Autorzy postulują też między innymi rozbudowę programów wsparcia.
Oprac. Kamila Wajszczuk
Czytaj także:
- Nowe regulacje UE podniosą ceny węgla, gazu i benzyny. Polska szczególnie narażona na ich skutki
- Brak wiedzy i niechęć do dyrektywy budynkowej. Polaków trudno zachęcić do ocieplania domów
- Nie każda pompa ciepła to niższy rachunek za energię. Ekspert: W Polsce brakuje kontroli jakości tych urządzeń
- Dyrektywa budynkowa nie jest wywłaszczeniowa. Ekspert: Nie będzie sankcji dla właścicieli domów
