Zakwity sinic mogą wyglądać spektakularnie, ale są niebezpieczne. Polscy naukowcy znaleźli innowacyjny sposób, jak sobie z nimi radzić.
Zespół naukowców z Laboratorium Ochrony i Rekultywacji Wód Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z firmą Biorem Ekoserwis pod kierownictwem prof. Ryszarda Chrósta opracował nowatorski sposób zwalczania zakwitów sinicowych w zbiornikach wodnych. Dzięki polskim uczonym możliwe jest oczyszczenie wody z sinic i ich toksyn zaledwie w ciągu 3-5 dni.
Czym są zakwity sinic?
W miesiącach czerwiec-październik w polskich wodach (jeziorach oraz Bałtyku) coraz częściej dochodzi do zakwitów sinicowych, które doprowadzają do zamykania kąpielisk, a rozkładająca się biomasa sinic powoduje pomór ryb. Sinice, czyli cyjanobakterie, są fotosyntetyzującymi organizmami jednokomórkowymi, które są niebezpieczne dla zdrowia i życia ludzi, gdyż produkują cyjanotoksyny (neurotoksyny, dermatotoksyny, hepatotoksyny), podrażniające wątrobę, skórę i mięśnie oddechowe.
Ich obecność wyklucza możliwość bezpiecznego użytkowania rekreacyjno-sportowego zbiorników wodnych (kąpielisk, plaż), zaopatrywania ludności (ujęcia wody pitnej do jej uzdatniania) oraz zwierząt gospodarczych w wodę pitną.
Zakwit sinic jest zależny od różnych czynników, m.in.: promieniowania UV, temperatury wody oraz zanieczyszczeń fosforowych i azotowych. Te ostatnie pochodzą głównie z nawozów sztucznych stosowanych w rolnictwie, które przedostają się do wód powierzchniowych.
Do zakwitu sinic dochodzi latem, bez obecności wiatru, gdy temperatura wody wzrasta do ponad 20 stopni Celsjusza. Ważne jest wtedy szybkie działanie. Kąpielisko należy jak najszybciej zamknąć, by sinice nie stanowiły zagrożenia dla ludzi. Do tej pory oczyszczanie zbiorników wodnych z sinic wymagało czasu i nie pozwalało na szybkie przywrócenie jego funkcji rekreacyjnych.
Naukowcy z Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego i firmy Biorem Ekoserwis opracowali innowacyjny sposób usuwania sinic.
Jak pozbyć się sinic?
„Zwalczanie sinic do tej pory wydawało się niemożliwe, gdyż organizmy te wydawały się być odporne na różne czynniki zewnętrzne. Wiedzieliśmy jednak, że są bardzo wrażliwe na tlen atomowy, więc opracowaliśmy sposób taniego i efektywnego dostarczania tego pierwiastka do zatrutej wody. Odkryliśmy, że możemy go wprowadzić do wody poprzez związanie nadtlenku wodoru z węglanem” – mówi prof. Ryszard Chróst, kierownik Laboratorium Ochrony i Rekultywacji Wód Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych.
Zespół prof. Chrósta opracował technologię stosowania oraz preparat CYANOXIDE (patent UP RP. nr 232447 oraz nr 284437) zawierający stały donor tlenu atomowego i substancję buforującą. Wprowadzając go do zanieczyszczonego zbiornika wodnego, uwalniany jest wolny tlen atomowy, który działa toksycznie na sinice.
Wykorzystywana jest tu większa wrażliwość sinic na działanie tlenu atomowego niż innych organizmów wodnych. Po dwóch dobach od dodania preparatu do wody jeziornej następuje ponad 90-procentowa eliminacja biomasy sinic i rozkład cyjanotoksyn.
Preparat CYANOXIDE rozpuszcza się w wodzie i można go stosować także w celach profilaktycznych, zanim jeszcze dojdzie do zakwitu sinic. To ważna cecha, która może pozwolić na ogromne oszczędności właścicielom kąpielisk i akwenów wodnych.
„Powszechnie wiadomo, że w danym okresie czy miejscu zbiornika wodnego wzrasta ryzyko zakwitu sinic. To dobry moment, aby zareagować, a nie czekać aż będzie trzeba zamknąć kąpielisko. Sinice są cały czas obecne w wodzie i osadach dennych zbiornika, ale w mniejszym stężeniu i nie przy powierzchni, więc nie stanowią większego zagrożenia sanitarnego. Zastosowanie CYANOXIDE na tym etapie może całkowicie wyeliminować ryzyko zakwitu w danym sezonie” – powiedział prof. Chróst.
Zastosowana metoda może pomagać w natlenieniu wody, z której tlen jest wykorzystywany do degradacji obumierającej biomasy sinic. To rozwiązuje problem tzw. przyduchy, groźnej dla ryb konsekwencji zakwitu sinic.
Wraz z komercyjnym udostępnieniem preparatu CYANOXIDE uruchomione zostało pogotowie sinicowe, umożliwiające natychmiastową interwencję i szybkie usuwanie sinic (http://pogotowiesinicowe.pl/). Pogotowie dostępne jest pod numerem telefonu +48 22 610 17 72 oraz +48 502 243 532 oraz adresem email: [email protected].
Projekt dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
