Redystrybucja zysków firm energetycznych oraz zmiana sposobu obliczania cen prądu. Takie odpowiedzi na kryzys ze strony UE zapowiedziała w środę Ursula von der Leyen.
Reforma rynku energii oraz ograniczenie nadmiarowych zysków firm energetycznych. Takie rozwiązania zapowiedziała przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen. Szefowa KE przemawiała w środę 14 września na posiedzeniu plenarnym Parlamentu Europejskiego, przedstawiając doroczne orędzie o stanie UE.
Przedstawiła tym samym rozwiązania, jakie do tej pory udało się ustalić unijnym urzędnikom. To efekt dyskusji, jaka toczy się wśród krajów członkowskich, z największym nasileniem od przełomu sierpnia i września. Wtedy wiele państw apelowało o reakcję ze strony UE ze względu na rekordowe ceny energii.
Poza wsparciem w kryzysie energetycznym, szefowa KE zapowiada wzmocnienie polityki w sprawie surowców krytycznych, dalsze wsparcie dla Ukrainy i utrzymanie kursu w sprawie KPO.
140 mld euro od firm z nadmiarowych zysków
– Proponujemy pułap przychodów dla przedsiębiorstw produkujących energię elektryczną po niskich kosztach.
Przedsiębiorstwa te obecnie uzyskują przychody, na które nigdy nie liczyły, o których nie odważyłyby się nawet marzyć. Zyski są w naszej społecznej gospodarce rynkowej zjawiskiem pozytywnym. Jednak w obecnych czasach osiąganie rekordowych zysków dzięki wojnie, kosztem konsumentów, jest niedopuszczalne – mówiła von der Leyen.
Limit przychodów ma dotyczyć także firm bazujących w produkcji na paliwach kopalnych: duże przedsiębiorstwa naftowe, gazowe i węglowe generują wysokie zyski. Muszą więc uczciwie się nimi podzielić – mówiła szefowa KE.
Przewodnicząca Komisji zapowiedziała tym samym przede wszystkim wprowadzenie „górnego limitu” na zyski dla firm energetycznych. Chodzi o te przedsiębiorstwa które produkują obecnie energię elektryczną tanio. Jednak ze względu na rosnące w ogóle ceny energii, czerpią dużo większe zyski, niż zwykle.
Nadmiarowe zyski mają trafić zamiast tego na wsparcie gospodarstw domowych.
Von der Leyen nie przedstawiała szczegółów rozwiązania w przemówieniu. Jest jednak możliwe, że rozwiązanie przybierze kształt podatku od nadmiarowych zysków. Europejską debatę nad zasadnością wprowadzenia tzw. windfall tax omawialiśmy m. in. w tym artykule.
Zgodnie z zapowiedzią von der Leyen, wprowadzenie takiego rozwiązania może oznaczać 140 mld euro na wsparcie dla gospdoarstw domowych w całej UE.
Ceny prądu na nowo
Drugim krokiem będzie reforma systemu ustalania cen prądu.
Obecnie funkcjonuje on w oparciu o zasadę merit order. Sprawia ona, że na cenę prądu największy wpływ ma produkcja z najdroższych w danym momencie źródeł.
Przy rekordowych cenach gazu sprawiło to, że także energia elektryczna w Europie jest obecnie nawet kilkukrotnie droższa, niż przed inwazją Rosji na Ukrainę.
Reforma ma polegać nie tylko na usunięciu zasady merit order. KE chce także zmniejszyć zmienność cen prądu w ciągu dnia.
Do tego w październiku mają wejść w życie zmiany unijnych zasad dotyczących udzielania państwowej pomocy, zapowiedziała szefowa Komisji Europejskiej:
– W październiku wprowadzimy zmiany w tymczasowych ramach środków pomocy państwa, aby umożliwić udzielanie gwarancji państwowych z zachowaniem równych warunków działania.
Szefowa KE podkreśliła także, że obecny kryzys energetyczny udowadnia, że problemem nie są wysokie ceny surowców energetycznych. Problemem jest raczej dalsze uzależnienie UE od Rosji oraz od paliw kopalnych w ogóle. – Przyszłość UE to zielone i odnawialne technologie – wskazywała von der Leyen podczas orędzia.
Mówiła także o ambicjach UE, by być liderem zielonej transformacji na świecie i wspierać w tym inne państwa. Unia chce współpracować w tym zakresie z obecną administracją Stanów Zjednoczonych:
– Prezydent USA i ja zwołamy wspólny szczyt liderów, poświęcony tej kwestii – zapowiedziała von der Leyen.
KPO i praworządność
Ursula von der Leyen mówiła także o Funduszu Odbudowy po pandemii Covid-19. W jego ramach kraje dostają fundusze na realizację inwestycji z krajowych planów odbudowy.
KPO działa na zasadzie „z dołu”: państwa otrzymują rekompensatę od UE za poniesione wydatki. W ramach KPO maja być realizowane konkretne ustalone z UE inwestycje.
Polski KPO został zaakceptowany z rocznym opóźnieniem wiosną tego roku. Polska nie otrzymała jeszcze funduszy.
Powodem jest utrzymujący się konflikt w sprawie praworządności i sądownictwa. Chodzi zwłaszcza o ustalenia UE i rządu dotyczące Sądu Najwyższego.
W dzisiejszym przemówieniu von der Leyen podkreśliła, że Fundusz Odbudowy i inwestycje infrastrukturalne do dobry kurs do Europy.
– Ale musimy też być dokładni i rzetelni, jeśli chodzi o kontrolę realizacji zobowiązań przez kraje członkowskie – podkreśliła.
Także w dalszej części przeówienia wskazała, że zasada niezależności sędziowskiej jest kluczowa dla wartości UE.
– Komisja będzie strzec funduszy UE, także poprzez użycie mechanizmu warunkowości – powiedziała von der Leyen.
To mechanizm, który uzależnia wypłaty środków UE od przestrzegania przez dany kraj członkowski prawa UE.
Surowce krytyczne
Już jakiś czas temu UE wyróżniła listę surowców krytycznych, które są niezbędne w technologiach ICT oraz OZE. Jak wskazała von der Leyen, wiele z nich pochodzi obecnie z Chin.
– W Chinach przetwarza się prawie 90 proc. pierwiastków ziem rzadkich i 60 proc. litu – podała przewodnicząca.
Dlatego KE zamierza wprowadzić unijną ustawę o surowcach krytycznych, która ma pomóc sprecyzować priorytety UE w tej kwestii. Komisja chce też zbudować rezerwy strategiczne surowców krytycznych.
Wsparcie dla Ukrainy
Szefowa KE zapewniała także o nieustającym wsparciu dla Ukrainy i zapowiedziała specjalne środki na odbudowę szkół w Ukrainie:
– Zapowiadam więc dziś, że wspólnie z pierwszą damą Ukrainy będziemy wspierać odbudowę zniszczonych ukraińskich szkół. Dlatego przeznaczymy na ten cel 100 mln euro. Gdyż przyszłość Ukrainy zaczyna się w szkole.
– W marcu udało się przyłączyć Ukrainę (…). Obecnie Ukraina eksportuje do nas energię elektryczną. Chcę znacznie rozszerzyć ten wzajemnie korzystny handel. Zawiesiliśmy już cła od towarów importowanych z Ukrainy do UE. Wprowadzimy Ukrainę do naszego europejskiego obszaru bezpłatnego roamingu. Korytarze solidarnościowe już są wielkim sukcesem – mówiła także szefowa KE.
– Opierając się na tych wszystkich osiągnięciach, Komisja będzie współpracować z Ukrainą, by zapewnić płynny dostęp do jednolitego rynku. I vice versa. Nasz jednolity rynek jest jednym z największych sukcesów Europy. Nadszedł czas, by rozszerzyć ten udany projekt również na naszych ukraińskich przyjaciół. Dlatego też udam się dziś do Kijowa, aby szczegółowo omówić tę kwestię z prezydentem Zełenskim – zapowiedziała von der Leyen.
Polecamy też:
- Windfall tax i „żerowanie na wojnie”. Tłumaczymy, o co chodzi z podatkiem od nieoczekiwanych zysków
- Ursula von der Leyen ogłasza w Polsce przyjęcie KPO. „Ale nie jesteśmy na końcu drogi, jeśli chodzi o praworządność”
- Połączenie energetyczne Polski z Ukrainą. Prąd może popłynąć już w grudniu
- Tak Putin dyktuje ceny prądu Europie. Drogo jest też tam, gdzie króluje OZE
- Odbudowa Ukrainy będzie kosztować fortunę. 100 mld dolarów potrzebne „na już”
