Jak zmieniała się inflacja w Polsce na przestrzeni lat [wykresy, dane GUS]

Inflacja w Polsce w czerwcu 2022 roku mocno wzrosła. A jak wg GUS ten wskaźnik kształtował się na przestrzeni lat?

Według danych GUS inflacja cen konsumpcyjnych w Polsce wyniosła 15,6 proc. w ujęciu rocznym. Ten odczyt był najwyższy od marca 1997 roku, kiedy inflacja wyniosła 16,6 procent.

Inflacja tym samym w ostatnich miesiącach rośnie do poziomów nie widzianych od dekad – ale czy taki wzrost cen to ewenement w najnowszej historii Polski?

Inflacja w Polsce – ostatnie 25 lat

Poniżej stworzyliśmy interaktywny wykres na podstawie danych GUS pokazujący, jak zmieniała się inflacja cen konsumenckich (CPI) od stycznia 1996 roku do czerwca 2022 (najnowsze dostępne dane).

Wykres jest interaktywny. Po najechaniu lub dotknięciu wybranego słupka, pokaże się liczba.

Historycznie wysoka inflacja bazowa

Ale inflacja konsumencka CPI to nie jedyny sposób pomiaru tempa wzrostu cen. Inna metoda to tzw. inflacja bazowa. Wylicza ją Narodowy Bank Polski na podstawie danych GUS, a zadaniem takiego pomiaru jest wykazanie, ile we wzroście cen jest czynników z krajowej gospodarki, np. wzrostu popytu. W tym celu pomija się ceny dóbr i usług, których zmiany nie zależą od sytuacji w gospodarce, a są często wywoływane przez czynniki zewnętrzne. Do takich należą np. ceny żywności i energii.

Inflacja bazowa ma różne miary (NBP, polski bank centralny, podaje cztery), ale potocznie utożsamia się ją z jedną: to właśnie inflacja po wyłączeniu cen energii i żywności. Tak mierzona pokazuje, co się dzieje z cenami pod wpływem tego, na co polityka gospodarcza może mieć wpływ – w odróżnieniu od takich zdarzeń, jak chociażby wojna w Ukrainie czy zakręcenie kurków z gazem przez Gazprom w drugiej połowie ubiegłego roku.

Wskaźnik inflacji bazowej niemal nieustannie rośnie od końca 2018 r., z krótką przerwą na pierwszą falę pandemii. Ale nawet wtedy był na podwyższonym poziomie – a teraz bije rekordy. Dziś jest najwyższy w historii pomiarów, co pokazuje ten wykres na podstawie danych NBP:

Kiedy inflacja w Polsce była najwyższa

A jaki był historycznie najwyższy poziom inflacji konsumenckiej, tej podawanej przez GUS? Według dostępnych danych w bazie GUS najgorzej pod tym względem było na przełomie 1989 i 1990 roku, czyli krotko po upadku komunizmu. Transformująca się wówczas polska gospodarka mierzyła się z hiperinflacją sięgającą wtedy nawet 1000 proc. rok do roku.

Jak widać na interaktywnym wykresie poniżej, inflacja była ogromnym problemem w pierwszej fazie transformacji ustrojowej. Dezinflacja trwała przez kolejne dwie dekady. Dwucyfrowe tempo wzrostu cen w Polsce utrzymywało się jeszcze w kilku miesiącach 2000 roku.

Więcej o inflacji w Polsce i o tym, co ją powoduje, jakie są prognozy ekonomistów i czy w 2021 roku należy się jej obawiać, pisaliśmy w tych artykułach:

• Inflacja zżarła 500 plus. Ile dziś powinno wynosić świadczenie i czy jego podwyżka ma sens?
• Inflacja dojdzie do 20% ? „Niczego nie możemy być pewni” – mówi Litwiniuk z Rady Polityki Pieniężnej
• Ceny paliw biją kolejny rekord. Benzyna jeszcze nie była tak droga
• Ceny paliw wzrosły wszędzie, ale w Polsce najbardziej. Litr benzyny na polskich stacjach podrożał, jak nigdzie w UE
• Inflacja i wzrost cen żywności: te kraje mają największy problem. Polska wysoko w zestawieniu [WYKRESY]
• Wysoka inflacja to zawsze zła wiadomość. Wywiad z Łukaszem Czernickim, głównym ekonomistą Ministerstwa Finansów
• Inflacja w Polsce to nie tylko „putinflacja”. Wzrost cen zaczął się jeszcze przed pandemią i wojną
• Rosjanie zablokowali Ukrainie dostęp do morza. To zagrożenie dla światowego handlu zbożem
• Zakaz importu stali z Rosji nakręci ceny. Polska na pierwszej linii ekonomicznego frontu
• Zakaz importu rosyjskiej ropy. Zachód go nie chce, choć to nie on straciłby na nim najwięcej
• Rząd przedłuży tarczę inflacyjną. Morawiecki: Walka z Putinem ma swoją cenę
• Wysoka inflacja i gospodarcze spowolnienie. Tłumaczymy, czym jest stagflacja i czy trzeba się jej bać