W 2024 roku liczba załatwionych spraw frankowych w sądach okręgowych zwiększyła się o prawie 30% w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Część ekspertów przekonuje, że skala wzrostu nie jest zaskoczeniem. Wpływ na to ma m.in. ugruntowane orzecznictwo, które jest korzystne dla kredytobiorców. Ponadto dane obejmują sprawy zakończone ugodą, a w konsekwencji – umorzeniem postępowania.
Ostatnio zdecydowanie najwięcej spraw frankowych załatwiono w SO w Warszawie. I było ich więcej niż złożonych pozwów. Z kolei sytuacja ogólnopolska wygląda odwrotnie. Liczba rozpoczynanych sporów przewyższa liczbę już rozstrzygniętych. Ale różnica się zmniejsza. Nie brakuje też opinii, że sprawy będą procedowane szybciej.
Dwucyfrowy wzrost
Jak wynika z danych pozyskanych z 47 sądów okręgowych, w 2024 roku załatwiono w nich blisko 72 tys. spraw frankowych. To o 29,8% więcej niż w 2023 roku, kiedy takich przypadków odnotowano 55,5 tys. Mec. Mikołaj Majcher z kancelarii MBM Legal wyjaśnia, że wzrost rdr. wynika przede wszystkim z ugruntowanego, korzystnego dla kredytobiorców orzecznictwa oraz większego doświadczenia sędziów, co zdecydowanie przyspiesza postępowania. Ponadto banki coraz częściej zmieniają strategię, proponując ugody lub rezygnując z przysługujących im środków odwoławczych.
– Ważną rolę odgrywa też rosnąca presja na poprawę efektywności postępowań w sądach i chęć ograniczenia zaległości. Kredytobiorcy coraz lepiej zdają sobie sprawę z tego, że istnieje realna szansa na korzystne zakończenie sporu. Z kolei banki wiedzą, że przedłużanie procesu może jedynie zwiększać koszty po ich stronie. Zmiana podejścia do ugód, choć wciąż nie jest diametralna, również pomaga w skróceniu czasu postępowania tam, gdzie obie strony widzą sens w porozumieniu się jeszcze przed wyrokiem – komentuje radca prawny Adrian Goska z kancelarii SubiGo.
Jak przekonuje radca prawny Agnieszka Dudek, wykładowca Uniwersytetu WSB Merito, skala wzrostu rdr. nie jest zaskoczeniem. Jednocześnie ekspertka podkreśla, że do całkowitej liczby załatwionych spraw zaliczają się również zakończone ugodą, a w konsekwencji – umorzeniem postępowania. A takich przypadków w ostatnim czasie jest coraz więcej. Szybkość procedowanych spraw wpływa na liczbę składanych pozwów i stanowi zachętę dla konsumentów do dochodzenia swoich praw. Ponadto obserwujemy dość korzystną politykę ugodową, nawet wobec kredytobiorców, którzy z pozwem nie wystąpili.
– Nadal przeważają sprawy zakończone prawomocnym wyrokiem, zazwyczaj korzystnym dla frankowiczów. Ostatnie doświadczenia pokazują, że liczba postępowań, które nie kończą się orzeczeniem, jest stosunkowo niewielka. Wynika to z faktu, że kredytobiorcy, decydując się na proces, są zwykle zdeterminowani do uzyskania korzystnego rozwiązania. Natomiast banki wciąż w wielu przypadkach nie oferują satysfakcjonujących warunków ugody – dodaje ekspert z MBM Legal.
Stolica na czele
Analizując dane z poszczególnych sądów okręgowych, można zauważyć, że w 2024 roku najwięcej spraw frankowych załatwiono w SO w Warszawie – 20,7 tys. (18,7 tys. rok wcześniej i wzrost rdr. o 10,7%). To jednocześnie sąd, który załatwia więcej spraw, niż wpływa do niego takich pozwów (17,6 tys. w 2024 roku i 18,1 tys. w 2023 roku). Dalej widzimy SO w Poznaniu – blisko 6 tys. (3,8 tys. rok wcześniej i wzrost rdr. o 58,7%), Warszawa-Praga w Warszawie – 4,6 tys. (2,4 tys. i +95,1%), we Wrocławiu – 3,6 tys. (2,4 tys. i +52,5%), a także w Gdańsku – 3,6 tys. (3,7 tys. oraz spadek o 1,9%).
– Należy pamiętać o zmianach ustawy w zakresie właściwości. Konsument może wytoczyć powództwo wyłącznie przed sądem właściwym dla miejsca zamieszkania powoda. Oznacza to, że zdecydowanie mniej spraw trafia do stolicy niż wcześniej, gdy można było wytoczyć powództwo również według właściwości siedziby banku. To przełożyło się na zwiększoną ilość spraw w pozostałych sądach – analizuje radca prawny Agnieszka Dudek.
Z kolei według Adriana Goski, po zmianach w k.p.c. i wyłączeniu właściwości miejscowej dochodzi do lepszego rozłożenia obciążenia między różne sądy. Jak przekonuje ekspert z kancelarii SubiGo, dla frankowiczów rosnąca liczba zakończonych postępowań to korzystny sygnał. Można bowiem liczyć na szybsze rozstrzygnięcia, choć w niektórych sądach kolejka nadal pozostaje długa. Z kolei dla banków oznacza to konieczność zwiększania rezerw i przygotowania się na sytuację, w której coraz więcej wyroków może zapadać na korzyść konsumentów, chyba że kredytodawcy zdołają wcześniej przekonać część klientów do ugody.
– Wzrost liczby załatwionych spraw, szczególnie w Warszawie, wskazuje na większą efektywność sądów, która zapewne wynika z ugruntowanej już linii orzeczniczej. Dla kredytobiorców takie dane oznaczają szybsze rozstrzygnięcia w rozpoznawanych sprawach. To może zachęcać kolejnych kredytobiorców do składania pozwów. Natomiast dla banków jest to sygnał, by rozważyć lepsze warunki ugód, unikając kosztownych procesów – stwierdza mec. Mikołaj Majcher.
Nadrabianie zaległości
Liczba załatwionych spraw frankowych wzrosła rdr. Jednak wciąż pozostaje mniejsza od liczby wpływających pozwów w tym zakresie. Przy tym ta różnica się zmniejsza. W 2023 roku złożono ponad 86,5 tys. spraw, a załatwiono – 55,5 tys. W ubiegłym roku było to odpowiednio – ok. 80,5 tys. i blisko 72 tys.
– Można to interpretować jako wyraźny sygnał, że sądy skuteczniej nadrabiają zaległości, a system zmierza do wypracowania pewnej równowagi. To, czy w 2025 roku liczba załatwionych spraw przewyższy wpływ, pozostaje kwestią otwartą. Znaczenie będzie miało to, ilu frankowiczów zdecyduje się wystąpić na drogę sądową i czy tempo rozpatrywania jeszcze bardziej się poprawi. Za rok czy dwa lata możliwe jest, że liczba załatwionych spraw dorówna liczbie pozwów lub nawet ją przekroczy – stwierdza ekspert z kancelarii SubiGo.
Jak ocenia mec. Mikołaj Majcher, spośród spraw frankowych najszybciej załatwiane są te, które zawierają powszechnie znane klauzule abuzywne i zostały już szeroko zakwestionowane w dotychczasowym orzecznictwie. Z kolei najwolniej rozpatrywane są przypadki, które wiążą się z kwestionowaniem przez banki statusu konsumenta po stronie kredytobiorców. Dłużej mogą też trwać sprawy, które wymagają ustalenia wysokości odsetek, rozliczeń finansowych lub innych szczególnych warunków umowy.
– W mojej ocenie, udostępnione dane wydają się dość optymistyczne. Można założyć, że sprawy będą procedowane szybciej, ze względu na to, że część kredytobiorców zapewne zawrze ugody. Być może sytuację poprawi będąca na etapie projektu nowa ustawa – podsumowuje Agnieszka Dudek z Uniwersytetu WSB Merito.
Polecamy też:
- Nowe dane z KNF-u nie pozostawiają złudzeń. Frankowicze wyraźnie odpuszczają mediacje z bankami
- BIK: wzrosła wartość zapytań o kredyty mieszkaniowe
- Kredyty mieszkaniowe. Popyt jest na średnim poziomie
- Więcej Polaków sięga po kredyty gotówkowe. I to na coraz wyższe kwoty
