Próbę odpowiedzi na pytanie „Jak reformować Ukrainę w czasie wojny?” podjął Piotr Arak, dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego, w analizie przygotowanej na zaproszenie Fundacji im. Abrahama Sterna. To drugi po raporcie autorstwa Stefana Kawalca pt. „Ukraińskie scenariusze gospodarcze i ich konsekwencje dla Polski”, tego rodzaju dokument, przygotowany przez Fundację Sterna. Oba tworzą uzupełniające spojrzenia na perspektywy Ukrainy i zachodniej pomocy dla niej.
Zarówno Piotr Arak, jak i Stefan Kawalec nie mają wątpliwości, że z punktu widzenia Ukrainy i Zachodu najbardziej pożądanym scenariuszem militarno-politycznym jest scenariusz zwycięstwa Ukrainy, w którym Ukraina odzyskuje wszystkie tereny utracone od 24 lutego 2022 r., a najgorszy i najbardziej niebezpieczny jest scenariusz utraty suwerenności przez Ukrainę. Autorzy zgadzają się również, że Zachód powinien dostarczać Ukrainie skuteczne uzbrojenie i zacieśniać sankcje na Rosję, tak aby koszty kontynuacji wojny dla Rosji były jak największe.
I tak jak Stefan Kawalec przestrzegał, przed bardzo prawdopodobnym scenariuszem przedłużającej się bezterminowo wojny, która może całkowicie zrujnować kraj i spowodować, że dzisiejszy proeuropejski i pronatowski entuzjazm Ukraińców stopniowo zmieni się w rozgoryczenie i frustrację, tak podobnie uważa Piotr Arak – zarówno zawarcie układu pokojowego wieńczącego zwycięstwo Ukrainy, jak osiągnięcie trwałego rozejmu z zachowaniem suwerenności Ukrainy jest w dającej się przewidzieć przyszłości mało prawdopodobne.
– Przede wszystkim należy za wszelką cenę utrzymywać potencjał gospodarczy Ukrainy. Wojna może ciągnąć się przez wiele lat, dlatego aby zapobiec głębokiej dewastacji kraju, nie można czekać z jej odbudową cywilną i trzeba ją zacząć już dziś – mówi Piotr Arak, dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego, autor analizy „Jak reformować Ukrainę w czasie wojny”. – Scenariusz pozostawionej samej sobie Ukrainy do zmagania się nie tylko z agresorem, ale i ubóstwem, dostępnością żywności i bezrobociem, skłania, by myśleć, jak rozpocząć proces odbudowy jeszcze w trakcie wojny pozycyjnej, a potem prowadzić do realizacji celów strategicznych: członkostwa w OECD, akcesji do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA) lub do samej Unii Europejskiej, ale podkreślając, że to długotrwały proces.
W swoim raporcie autor podejmuje próbę odpowiedzi na fundamentalne w tym momencie konfliktu pytania – m.in.: co trzeba zrobić teraz, kiedy jeszcze trwają walki? Jak rozpocząć odbudowę? Czy należy różnicować regionalnie pomoc? Jaka struktura instytucjonalna jest potrzebna, aby zapewnić zaangażowanie państw spoza UE, a zwłaszcza USA? Jak wykorzystać zamrożone aktywa oligarchów i banku centralnego? Jaka powinna być rola Komisji, EBOiR, EBI, państw członkowskich, G7 w strukturze sterującej? Jak powinny zapadać decyzje o wykorzystaniu środków na odbudowę Ukrainy? W końcu – jakie kamienie milowe powinna mieć Ukraina w swojej ścieżce rozwoju, uwzględniając możliwość jej członkostwa w OECD, w Europejskim Obszarze Gospodarczym lub EFTA oraz w Unii Europejskiej?
– Dziś Ukraina potrzebuje nie tylko wsparcia w postaci pomocy humanitarnej ale także w realnych działaniach na rzecz jej gospodarki. Oczywiście, to się już dzieje na poziomie międzynarodowym, co potwierdza się choćby w uzgodnieniach podczas lipcowej Międzynarodowej Konferencji Odbudowy Ukrainy w Lugano w Szwajcarii – mówi Michał Kamiński, Prezes Zarządu Fundacji im. Abrahama Sterna. – Jeśli poprzez nasze analizy i scenariusze, które przygotowujemy z cenionymi ekspertami gospodarczymi, będziemy mogli dołożyć swoją “cegiełkę” i mieć choćby mały wkład w odbudowę Ukrainy, to czemu tego nie robić. Z kolei David Liebers, Wiceszef Fundacji Sterna dodaje: – Nie możemy sobie pozwolić – my jako wspólnota – aby pozostawić Ukrainą samą sobie i nie wspierać jej w odbudowie gospodarki, nawet mimo trwania działań wojennych. Tym bardziej, że zapał społeczny i energia do pomocy humanitarnej z czasem może opaść. Przyszłość Ukrainy to więcej niż przyszłość Polski i Europy.
Analiza „Jak reformować Ukrainę w czasie wojny?” autorstwa Piotr Araka, opracowana w trzech wersjach językowych – angielskiej, ukraińskiej i polskiej, dostępna jest na stronie internetowej Fundacji im. Abrahama Sterna: https://fundacjasterna.pl/przyszlosc-ukrainy/.
O Autorze
Piotr Arak – ekonomista, dyrektor i współtwórca Polskiego Instytutu Ekonomicznego, wcześniej pracował w firmie doradczej Deloitte, centrum analitycznym Polityka Insight, Programie Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji oraz w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Absolwent polityki społecznej, studiów podyplomowych z metod statystycznych na Uniwersytecie Warszawskim oraz studiów MBA w Szkole Głównej Handlowej i na Université du Québec à Montréal. Alumn Stern Leadership Academy prowadzonej przez Stanford Graduate School of Business oraz fellow Leadership Academy for Poland. Jego badania koncentrują się na makroekonomii, polityce fiskalnej, zrównoważonym rozwoju i wskaźnikach społecznych.
O Fundacji im. Abrahama Sterna
Założona w 2019 r. fundacja zajmująca się między innymi wspólnym dziedzictwem i współpracą między Polską, a Stanami Zjednoczonymi i Izraelem. Jednym z projektów Fundacji jest Stern Leadership Academy – program executive education realizowany wspólnie fundacją Empiria i Wiedza, we współpracy i w oparciu o zespół wykładowców Uniwersytetu Stanford.
Po rozpoczęciu 24 lutego 2022 r. otwartej agresji Rosji na Ukrainę, Fundacja im. Abrahama Sterna rozszerzyła swoją działalność o projekty wspierające Ukrainę. Fundacja udzieliła pomocy osobom z Ukrainy kwaterując je w 11 mieszkaniach w różnych miastach na terenie Polski, a także pokrywając niektóre niezbędne zakupy i wydatki. Ponadto Fundacja przekazała sprzęt do centrów recepcyjnych dla uchodźców oraz na Ukrainę.
