Zaledwie co piąta osoba z niepełnosprawnością w Polsce jest aktywna zawodowo, wynika z danych Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Fundusz wskazuje, że wynika to m.in. z biernej postawy osób niepełnosprawnych. A tę powoduje np. niskie zaufanie co do skuteczności Powiatowych Urzędów Pracy.
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wskazuje, że sytuacja zawodowa osób z niepełnosprawnościami „kształtuje się cały czas zdecydowanie mniej korzystnie niż wśród ogółu ludności w wieku 15 – 89 lat”.
Co o tym świadczy? Osoby z niepełnosprawnością częściej borykają się z bezrobociem. Jak podaje PFRON w swoim najnowszym raporcie, w tej grupie stopa bezrobocia wyniosła w 2022 r. 5,3 proc. Natomiast dla ogółu ludności w wieku 18-59/64 było to 3 proc. Tu Fundusz powołuje się na wyniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności.
– W przypadku bezrobotnych z niepełnosprawnością obserwowany jest zróżnicowany udziału w ogólnej liczbie bezrobotnych w poszczególnych regionach. Wartości te wahają się od 5,2 proc. w województwie kujawsko-pomorskim do nieco ponad 10 proc. w lubuskim. Najlepiej sytuacja kształtuje się w województwie podkarpackim, w którym wśród ofert 3,6 proc. stanowią ogłoszenia adresowane do bezrobotnych osób niepełnosprawnych – podaje PFRON w raporcie „Badanie potrzeb osób niepełnosprawnych w Polsce 2024”.
Wśród bezrobotnych z niepełnosprawnością dominują osoby mające co najwyżej wykształcenie zasadnicze zawodowe/branżowe. To głównie mężczyźni w wieku 45+, którzy nie pracują od ponad roku. Jednocześnie ich staż pracy nie jest dłuższy niż 10 lat.
Za mało osób niepełnosprawnych pracuje
Ale i w przypadku aktywnych zawodowo osób niepełnosprawnych sytuacja jest nie do pozazdroszczenia. Wystarczy spojrzeć na współczynnik aktywności zawodowej pokazujący udział aktywnych zawodowo w liczbie ludności w wieku 15 lat i więcej. Różnice są ogromne. Wśród osób niepełnosprawnych współczynnik aktywności zawodowej wyniósł 20,1 proc. w 2022 r., podczas gdy dla ogółu społeczeństwa było to 58 proc.
Z równie dużą różnicą mamy do czynienia także w przypadku wskaźnika zatrudnienia (udział pracujących w ogólnej liczbie ludności). Dla osób niepełnosprawnych wyniósł on w 2022 r. 19 proc. A dla ogółu ludności w wieku 15-89 lat 56,3 proc.
– Jednocześnie należy podkreślić, że aktywność ekonomiczna osób z niepełnosprawnością (w wieku 16 – 89 lata) według BAEL zwiększa się systematycznie od 2017 roku. Dotyczy to zarówno współczynnika aktywności zawodowej oraz wskaźnika zatrudnienia – zastrzega jednocześnie PFRON.
Powody mniejszych szans na rynku pracy
Co sprawia, że osoby niepełnosprawnie tak często pozostają poza rynkiem pracy? Jak podaje PFRON, biernych zawodowo oraz bezrobotnych z niepełnosprawnościami wyróżnia niskie zaufanie do skuteczności Powiatowych Urzędów Pracy „w zakresie pomocy w znalezieniu pracy” (tylko 8,3 proc. ankietowanych, z ponad 1100 których PFRON objął badaniem, zarejestrowanych jest w PUP jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy).
– Wysoki odsetek osób niepełnosprawnych pozostających bez pracy powyżej jednego roku (tj. zarejestrowanych w ewidencji PUP ponad 12 miesięcy) potwierdza m.in. niską skuteczność działań prowadzonych przez PUP w zakresie aktywizacji zawodowej tej grupy. W ocenie NIK uniemożliwiała ona trwały powrót osób niepełnosprawnych na rynek pracy, co wynikało głównie z niechęci pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych, braku faktycznego zainteresowania podjęciem zatrudnienia przez część osób niepełnosprawnych, ale też braku spójnej polityki rynku pracy. Podobne wnioski w zakresie tego, że obecne działania na rzecz aktywizowanych osób z niepełnosprawnościami są niewystarczające sformułowano w „Strategii na rzecz osób z niepełnosprawnościami 2021-2030” – czytamy w opracowaniu.
Polecamy również: Albo praca, albo koniec z zasiłkami. Niemcy dyskutują o prawie do dochodu obywatelskiego
PFRON pisze w swoim raporcie też o biernej postawie na rynku pracy. Jak wynika z badania przeprowadzonego przez Fundusz, 15,5 proc. ankietowanych na pewno nie przyjęłoby pracy, a 48,5 proc. najprawdopodobniej nie zrobiłoby tego, gdyby w chwili badania zaoferowano im podjęcie zatrudnienia.
Nie pracuję bo…
Czym respondenci tłumaczą taką postawę? Najwięcej z nich, 41 proc., wskazuje, że stan zdrowia nie pozwala na podjęcie pracy. Tylko nieco mniej, bo 39,2 proc. osób niepełnosprawnych, wymieniło niską pewność siebie i obawy, że sobie nie poradzą. Na orzeczoną niezdolność do pracy powołało się 27,4 proc. respondentów, a na brak chęci do pracy 11,2 proc. ankietowanych.
– Część osób z niepełnosprawnością, mając orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy, jest przeświadczonych, że one pracować nie mogą, bo po prostu takie mają orzeczenie. I nie idzie, chociaż mogłaby. Stwierdza, że nie może, bo albo rentę zabiorą, albo w ogóle jest zakaz, bo ma takie orzeczenie. ZAZ-y [Zakłady Aktywności Zawodowej – przy. red.] czekają na osoby, zakłady pracy chronionej generalnie też – dowiadujemy się z raportu.
A co z tzw. pułapką rentową? Wśród ankietowanych tylko 8,2 proc. motywowało odmowę podjęcia pracy obawą o utratę świadczenia pieniężnego.
– Wśród barier związanych z podjęciem pracy identyfikowanych przez osoby z niepełnosprawnościami są również te związane z obawami przedsiębiorców związane z zatrudnieniem osób z niepełnosprawnościami. Dostrzegają to m.in. uczestniczący w badaniach przedstawiciele społeczności osób z niepełnosprawnością narządu wzroku – zaznacza jednocześnie Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
W swoim raporcie PFRON, powołując się na opinie osób niepełnosprawnych, wymienia też, co mogłoby pomóc w ich aktywizacji zawodowej. Na liście znalazły się kursy zawodowe podnoszące kwalifikacje, kursy pozwalające na zdobycie uprawnień zawodowych, programy kończące się zatrudnieniem, pomoc przy poszukiwaniu pracy, nauka pracy na określonym stanowisku. Ale też odpowiednie przystosowanie stanowiska i warunków pracy, nauka poszukiwania pracy i poruszania się na rynku pracy, pomoc doradcy zawodowego, szkolenia językowe czy pomoc psychologiczna.
To też może Cię zainteresować:
- W tej branży praca na kontrakcie B2B to norma. Wkrótce jednak może się to zmienić
- Elastyczna praca zwiększa zarobki matek. Pozwala im też zachować stare posady
- Praca szuka człowieka, ale nie wszędzie. W niektórych branżach liczba ofert mniejsza o 1/3 niż rok temu
- Praca szuka człowieka w energetyce. Połowa firm z branży chce zatrudniać nowych pracowników
